بیماری روان تنی یا سایکوسوماتیک؛ پیشینه درمان در ایران

بیماری روان تنی یا اختلال سایکوسوماتیک علامت خود را مانند درد عضلانی، تنگی نفس و مشکل گوارشی یا علائم عمومی در بدن بیمار پدیدار می کند اما ماهیت آن از اختلالی در روح و روان انسان منشأ می گیرد. در این مقاله با پیشینۀ شناخت و درمان بیماری روان تنی در ایران و جهان و همچنین مقایسه شیوه دارودرمانی و خودشفابخشی خواهیم پرداخت.

شیوع این بیماری‌ها در قرن حاضر، نگرانی‌های جدی را در پی داشته است. بر اساس گزارش‌ها، دست‌کم 20 تا 30 درصد افراد به یکی از این مشکلات روان تنی مبتلا شده‌اند. هزینه تشخیص، آزمایش، عکس‌برداری و درمان این بیماری‌ها برای افراد و نظام سلامت، دشوار و طاقت‌فرسا بوده است. این درحالی است که درمان سایکوسوماتیک در واقع همان حوزه تخصصی Self Healing یا خودشفابخشی است که هم خیلی سریع و هم بدون هزینه بالا انجام خواهد شد.

بیماری روان تنی یا سایکوسوماتیک چیست؟

نام این خانواده بیماری ها از اضافه واژه پارسی ” روان ” به ” تن ” و در زبان انگلیسی از اضافه واژه یونانی “psyche” به “soma” ساخته شده که به درک ما از ماهیت آن کمک می کند. این عارضه بدنی ارتباط متقابلی با روان آدمی دارد به همین دلیل دارودرمانی نهایتاً بتواند به کاهش درد یا رفع موقت علائم یاری برساند.

برای بسیاری از افراد پیش آمده که وقتی زیاد عصبانی شده اند یا حرص و جوش شدیدی خورده اند، در ناحیه قفسه سینه و قلب خود دردی طاقت فرسا احساس کرده اند و وقتی به اورژانس مراجعه و تست نوار قلب گرفته اند، دکتر گفته: (قلب شما مثل ساعت دارد کار می کند و احتمالاً دچار فشار عصبی شده اید)

سوال اینجاست که چطور یک فشار روحی توانسته باعث درد قفسه سینه شود؟
چگونه بشر با وجود پیشرفت علم در آناتومی بدن نتوانسته بیماری را در بدن پیدا کند؟
پاسخ این سوال مربوط به بیماری روان تنی می شود.

هنوز پاسخ سوال بالا [چه در علت و چه در درمان] در علم پزشکی نوین عرضه نشده و مشاهدات گروه های آزمایشی نشان داده که این عارضه تحت تاثیر فرهنگ هر اقلیم، طبقات اجتماعی و نژادی متفاوت است و دانش پزشکی به الگوی دقیقی برای درمان آن نرسیده است.

اما اگر علت و درمان بیماری روان تنی یا سایکوسوماتیک را در دانش Self Healing یا خودشفابخشی جستجو کنید، می تواند اصل و منشأ بیماری را با یک الگوی جامع از خودآگاهی، اصلاح احساسات و باور های بد درمان کند؛ ضمن اینکه تضمین می کند تا عارضه مجدداً بروز نکند به دلیل این که ماهیت شفابخشی با منشأ و ریشه بیماری سروکار دارد.

تاریخچه بیماری های روان تنی

ارتباط مریضی فیزیک بدن انسان با روان و روح، تاریخچه بسیار کهن و اصیلی در تاریخ علمی بشریت دارد و پیشگامان این عرصه پزشکان ایرانی مسلمان بودند. نظریه ایشان در مقابل نظریه بقراط و جالینوس بود و سبک طبابت ایشان در دانشگاه ها و حتی بیمارستان های ایران مانند شیراز، حاکم بود.

ابتدا چندی به مطالعات ایشان تأمل می کنیم سپس به سایکوسوماتیک یا چیزی که به نام پزشکی بیماری روان تنی معروف است می پردازیم.

پیشینه درمان سایکوسوماتیک در ایران باستان

اولین گزارش درباره شناخت عارضه سایکوسوماتیک و درمان بیماری روان تنی به یک دانشمند و نویسنده ایرانی، مسلمان و شیعه باز می گردد؛ یعنی ابوزید احمد بن سهل بلخی (متوفی 322 قمری -934 میلادی) که در رساله “مصالح الابدان و النفوس” به ارتباط بیماری روح و جسم می پرداخته و از تخصصی به نام ” طب روحانی ” یاد می کرد.

وی پزشکان معاصر خود را به باد انتقاد گرفت که چرا فقط بر بیماری های جسم و بدن تمرکز دارند و از روح به عنوان مایه وجودی انسان غافل گشته اند. وی در کتابش نوشته بود:

” اگر روح بیمار شود، بدن نیز بیمار می گردد”
 “تئوری خود را از قرآن و روایات حضرت محمد صلی الله علیه و آله گرفته ام.”

دومین گزارش شناخت بیماری روان تنی به علی ابن عباس حلی (م994 میلادی) باز می گردد که او نیز ایرانی و مسلمان و معاصر شاهان آل بویه بود. کتاب ” الملکی ” او صدها سال بعد به لاتین تحت عنوان ” Complete Book of the Medical Art ” ترجمه شد و نظرات قابل توجهی در آن ارائه داد؛

مثل درمان بیماری روان تنی ، درمان طبیعی بجای دارو درمانی، نظراتی در اختلال روانی، عصب شناسی، شناخت سیستم مویرگ ها، تاثیر مستقیم بیماری روان و روح بر بیماری جسم

تاریخچه سایکوسوماتیک در اروپا و آمریکا

در سال 1087 میلادی کتاب علی بن عباس حلی ترجمه شد و در دانشگاه مدیکا سالرنیتانا ایتالیا متن درسی شد. مطالعات درباره درمان بیماری روان تنی ادامه داشت تا آغاز قرن 20 میلادی که این رشته درسی در آلمان و سپس آمریکا احیا شد.

دکتر اوکسکول در آلمان (م2004) اختلال سایکوسوماتیک یا بیماری روان تنی را به عنوان یک فوق تخصص پزشکی داخلی دانست به این معنا که دانش پزشکی سایکوسوماتیک را به صورت موازی در کنار روش های شناخت و درمان تمام بیماری ها و بخشی جداناپذیری از هر تخصص پزشکی در نظر گرفت.

علائم روان تنی

• میگرن و سردرد: بین 5 تا 7 درصد منشأ میگرن در افراد، به اضطراب بر می گردد. اضطراب زنگ خطری برای مغز و اعصاب پیش از حوادث است و تکرر آن موجب اختلال در بدن می شود.
• آسم و تنگی نفس: گاهی بیمار علائم تنگی نفس دارد اما آزمایش می گوید که مشکل فیزیکی قلبی، ریوی یا عفونی ندارد. این جا مساله بیماری روان تنی مطرح می شود.
• درد قفسه سینه: پس از این که نوار قلب و اکو، سلامت قلبی بیمار را نشان می دهد، می توان احتمال بیماری روان تنی را داد یعنی فشار عصبی و اضطراب زیاد توانسته به صورت درد خودنمایی کند.
• اختلال در حافظه: ممکن است اتفاقات استرس زا یا تنش زا تبدیل شود به اختلال در هوشیاری و از دست دادن حافظه که درمان بیماری روان تنی بطور کامل بهترین گزینه است.
• بی خوابی مزمن: ممکن است به صورت بی خوابی چند هفتگی یا چندماهه بروز کند.
• آرتروز یا درد مفصل: گاهی بدون وجود مشکل پاتولوژیک در مفصل زانو احساس درد می شود؛ فشار های عصبی و احساسات فرد منجر به فرمانی نادرست از جانب مغز به اندام ها و شروع درد می شود.

تست تشخیص ابتلاء سایکوسوماتیک

حقیقت این است که تشخیص عارضه پاتولوژیک و یا سایکوسوماتیک در نگاه اول سخت است چون درد و علائم در هر دو کاملاً واقعی بنظر می رسد و اگر کسی فکر می کند که در مشکل حاصل از بیماری روان تنی ، درد و شکایت غیر واقعی و تخیلی است، سخت در اشتباه است.

اما تشخیص آزمایشگاهی در هر مورد ویژه است مثلا در آرتروز عصبی، با MRI یا عکس برداری یا EMG تست گرفته می شود و یا در آسم عصبی ممکن است تست قلب، ریه، آزمایش خون گرفته شود تا از نبود هرگونه عارضه فیزیکی اطمینان حاصل کنند.

درمان بیماری روان تنی با خودشفابخشی

اختلال روان تنی نتیجه تعاملات میان ذهن و بدن آدمی است و در آن، پیام ها و فرمان هایی به وسیله مغز به اندام ها ارسال می شود که بر آگاهی فرد تاثیر می گذارد و از وجود یک مشکل خبر می دهد.

دانش پزشکی می گوید: محتوای آن فرمان مغز هنوز برای ما معلوم نیست. اما خودشفابخشی با پیشینه دیرینه خود در شناخت نفس و روح، مدعی ارائه شفا و بهبودی کامل است.

Self Healing بطور عمومی علت و منشأ این اختلال را در باورهای نادرست، احساسات و عواطف نادرست می داند و بطور تخصصی هر بیماری را مطالعه می کند و با حالات شخص بیمار تطبیق می دهد.

امروزه تمایل غرب به شیوه شفادهی برای درمان بیماری های روان تنی بسیار زیاد شده اما همانطور که پیشتر گفتیم دانش شناخت و درمان بیماری روان تنی در ایران سابقه موفق و شفافی دارد و با الگوهای علمی فرهنگی مردم ایران نیز مطابقت دارد.