مهارت خودآگاهی | نگاهی متفاوت به معنویت در زندگی
یکی از مهارت هایی که هر انسان در مسیر زندگی خود و در گذر از چالش های سخت و پیچیده به آن نیاز پیدا می کند، مهارت خودآگاهی است. از آن جا که هر فرد با چالش های زیادی در زندگی مواجه می شود، می توان با مهارت خودآگاهی، کنترل زندگی را به دست گرفت و مسیر خود را با شادی و خوشبختی پیمود.
ابتدا بیایید با سوالی خودمان را محک بزنیم تا ببینیم چقدر از خودآگاهی بهره می بریم. اگر از بیشتر ما بپرسند: تو چه کسی هستی؟! در پاسخ، فقط به نام و نام خانوادگی یا شهر، تحصیلات و موقعیت شغلی یا اجتماعی مان اشاره می کنیم. ما به طور معمول از ویژگی های شخصیتی و رفتاری خود، اطلاعات کاملی نداریم. به عنوان مثال نمی دانیم چرا گاهی ترس و اضطراب داریم یا کجاها باید از خود اقتدار نشان بدهیم و کجاها باید نرمخو باشیم؟!
این ناآگاهی از خود که در زندگی بسیاری از ما دیده می شود، موجب ناآرامی ها، تعارض ها، آشفتگی و ترس شده است به گونه ای که خودِ حقیقی مان را فراموش کرده و گویا در این مسیر سخت، بدون راهنما و چراغ قدم گذاشته ایم.
- خودآگاهی و خودشناسی به چه معناست؟
- مهمترین انواع و مهارت های خودآگاهی چیست؟
- خودآگاهی را از کجا شروع کنم؟
- ابعاد سه گانه خودآگاهی توحیدی
- آرامش پایدار
- سلامتی و فعال سازی مکانیسم شفا
- موفقیت و ثروت
خودآگاهی و خودشناسی به چه معناست؟
هر یک از ما دوست داریم خودمان را بهتر بشناسیم؛ در هر سن و سالی که هستیم و در هر موقعیت و مکانی که قرار می گیریم می خواهیم هویت انسانی خود را مطالعه کنیم و به اعماق دنیای درون خود سفر کنیم؛ طبیعی است که در این مسیر نیاز به راهنمایی و آموزش داریم.
در قدم اول باید بدانیم تعریف خودآگاهی چیست؛ خودآگاهی یک اَبَرمفهوم است که انواع و شاخه های متعددی دارد و هر کدام می تواند در حوزه ویژه خودش، تاثیرگذار باشد.
خودآگاهی شناخت هشیارانه از خود، افکار، احساسات، باورها، ارزش ها، نیازها و الگوهای رفتاری است. این مهارت به ما کمک می کند تا نقاط قوت و ضعف خود را بشناسیم، انگیزه هایمان را درک کنیم، کنترل فکر و ذهن داشته باشیم و در نهایت، خوشبختی واقعی را در زندگی تجربه کنیم.
اگر بخواهم برایتان تفاوت خودآگاهی با خودشناسی را توضیح دهم، توجه شما را به خودتان و چیزهای اطرافتان جلب می کنم.
- سلامت بدن:
- خودشناسی اطلاعاتی درباره ذهن و بدن شما ارائه می دهد
- خودآگاهی از تاثیر احساسات و ذهنیت ها بر کارکرد بدن می گوید.
- شغل و کسب و کار:
- خودشناسی به شما می گوید: درحال حاضر چه شغلی دارید و ماهانه چقدر درامد کسب می کنید.
- افزایش خودآگاهی به شما کمک می کند تا رسالت و هدف شغلی خود را پیدا کنید و به موفقیت مطلوب برسید.
مهمترین انواع و مهارت های خودآگاهی چیست؟
مهارت خودآگاهی ممکن است در هر یک از علوم و حوزه های زیر مورد توجه قرار بگیرد:
- خودآگاهی روانشناختی: شناختی که فرد از خود دارد و آگاهی از ویژگی های شخصیتی مثل احساسات، افکار و باورهای او در این حوزه اهمیت دارد. این حوزه به فرد کمک می کند تا با پذیرش خود با همان ویژگی های متمایزی که دارد، خود را دوست داشته باشد، در مواجهه با استرس و اضطراب ها، احساس امنیت بیشتری کند و در هر لحظه از زندگی لذت ببرد.
- خودآگاهی اجتماعی: هرکسی که به نحوی نقش مدیریت و مسئولیت در یک گروه کوچک مثل خانواده یا در یک سازمان بزرگ دارد، به این شناخت نیاز جدی دارد. این که فرد، نقاط قوت و ضعف خود را بشناسد و بداند که چطور می تواند یک مجموعه را به اهداف بلند خود برساند و در مقیاس بالاتر، اهداف بشردوستانه را در انگیزه آن مجموعه در نظر بگیرد، اهمیت دارد.
- خودآگاهی عصب شناختی: شناخت ذهن نیمه هوشیار، آگاهی از مغز و تجربه های ذهنی، شناخت بهتر مکانیسم های یادگیری و حافظه، آگاهی و توجه به سیگنال های بین مغز و بدن در این حوزه اهمیت دارد.
- در حوزه توسعه فردی: این حوزه به رشد و پیشرفت فرد در ابعاد مختلف زندگی می پردازد. مواردی مانند شناخت استعداد ها و علاقمندی ها، تعیین و رشد اهداف شغلی و یادگیری مستمر در این حوزه قرار می گیرند. هدف ما از خودآگاهی در حوزه توسعه فردی، شکوفایی پتانسیل افراد و تقویت روابط بین فردی است
- خودآگاهی توحیدی و معنوی: می توان از این حوزه، به عنوان جامع ترین و مهم ترین حوزه خودآگاهی یاد کرد چرا که رسیدن به این درجه از آگاهی و شناخت برای هر فرد، می تواند او را در سه بُعد اساسی کمک کند. این ابعاد که تمام نیازهای انسان را پوشش می دهد عبارت است از:
- آرامش پایدار: اولین و مهمترین گوهری است که هر انسان در فراز و نشیب این روزگار به دنبال آن می گردد. اصلاح نگاه ما به معنویت و دستیابی به یک سطح معنوی مقبول، می تواند کلید این گنج باشد.
- سلامتی: مکانیسم بدن انسان به صورت پیش فرض بر مدار سلامتی تنظیم شده است و مکانیسم خودشفابخشی درون بدن (Self Healing) می تواند سلامتی از دست رفته را بازگرداند. الگوی معنوی خودآگاهی توحیدی در این زمینه به کمک انسان می آید زیرا تک تک سلول های ما با ذهن و افکار ما ارتباط دارند و از آن ها تاثیر می پذیرند به نحوی که طبق نظر متخصصان، بسیاری از بیماری های انسان روان تنی است و منشأ ذهنی و فکری دارد. با آرامش ناشی از خودآگاهی توحیدی، پیام های درست و به تعبیری شفابخش به سلول ها می رسد و سلول ها شروع به بازسازی و بهبود عملکرد می نمایند که از آن به خودشفابخشی یاد می کنیم.
- ثروت و موفقیت: در مدل معنوی موفقیت، هر انسانی برای انجام رسالتی خاص پا به این دنیا گذاشته که شکوفا شدن خلاقیت ها و همچنین موفقیت و ثروتمندی هر فرد منوط به قرار گرفتن فرد در جایگاه رسالت ویژه خود است. خودآگاهی معنوی به شما کمک می کند در جایگاه ویژه خود قرار گیرید و با انجام کاری که به آن عشق می ورزید و از انجام آن فوق العاده لذت می برید، به موفقیت و ثروت برسید.
برخلاف سایر نگرش ها به حوزه آگاهی که به صورت ویژه به نیازی از انسان توجه می نمود، الگوی خودآگاهی توحیدی افراد را در مداری قرار می دهد که خودآگاه و ناخودآگاه ذهن خود را در کنترل و اختیار خود فرد قرار می دهد و بهترین انتخاب ها را در بهترین موقعیت ها انجام می دهد. اما اگر با خودتان می گویید که این الگو چطور به من کمک می کند و از کجا باید قدم به این مسیر بگذارم با ما همراه تا انتهای این مقاله همراه باشید.
خودآگاهی را از کجا شروع کنم؟
برای هر کدام از ما که در سن میانسالی (35 سال به بالا) این تجربه کاملا ملموس است که امروز دقیقا وسط خواسته های ده سال پیش قرار داریم و به بسیاری از چیزهایی که فکر می کردیم باعث خوشبختی و شادی ما می شود رسیده ایم. اما بر خلاف توقعمان، هنگامی که به آن رسیدیم، به قلبمان نگاهی انداختیم و دیدیم که هنوز هم به شادی واقعی درونی و آرامش پایدار نرسیده ایم. گویا آرامش و شادی درونی، یک سراب دست نیافتنی است که هرچه جلوتر می رویم از ما دور می شود و به آن نمی رسیم.
اضطراب، استرس، فکر و خیال، افسردگی و احساس پوچی و تکراری بودن زندگی، هیچوقت نگذاشته آن طور که شایسته است، از لحظه لحظه این زندگی لذت ببریم و گویا در خواب عمیقی هستیم که نمی دانیم چه زمانی قرار است بیدار شویم و چه نشانه ای در کجای این زندگی قرار است، تلنگری به ما بزند و معنای زندگی و طعم حقیقی آن را بچشیم و فصل دوم زندگی را شروع کنیم.
اولین ویژگی مهارت خودآگاهی، بیداری معنوی است. این وضعیت کنترل فرمان زندگی را به دست خودتان می دهد و مانند زنگ هشداری است که در چالش ها به صدا در می آید و مانع انحراف از جاده می شود. وضعیت بیداری معنوی گرچه شما را نسبت به خوشی های زودگذر بی میل می کند اما طعم شیرین شادی واقعی در زندگی را به کامتان جاودانه می کند.
ویژگی دیگر خودآگاهی این است که زمان و شرایط نمی شناسد و با هر سن و سال و با هر جایگاه و شرایطی که دارید، سطح هشیاری معنوی شما را ارتقا می دهد و با هوشمندی جهان هستی همراه و همسو می کند تا به هر آنچه که خود را لایق آن می دانید، برساند.
ابعاد سه گانه خودآگاهی توحیدی
هنگامی که به خودآگاهی با رویکرد معنوی نگاه می کنیم، به ابعاد عمیق تر و پنهان وجود خود دست پیدا می کنیم و این حوزه، آن قدر گسترده و کارامد است که می تواند در سایر ابعاد زندگی نیز ما را راهنمایی کند. خودآگاهی توحیدی الگوی اساسی و مهمی است که تمام انسان ها با هر دین و گرایش مذهبی به آن نیاز دارند تا به منشأ قدرت و هدایت جهان هستی متصل شوند. اصلی ترین بخش در این الگو، رهایی از شرک های پنهان و شناخت قوانین زندگی است تا یکتاپرستی به اصل اساسی زندگی ما تبدیل شود و از نیروی بی کران و رحمانی خداوند بهره مند شویم.
در این الگو، ساختمان جهان هستی بر پایه قوانین و قواعد حساب شده و منظمی استوار شده و نمی توان با سرپیچی از آن قوانین، زندگی موفقی را ساخت. اما اگر فردی بخواهد، قوانینی که معمار این ساختمان درنظر گرفته را رعایت کند، می تواند به هر چه که می خواهد برسد و هیچ محدودیتی برای او نخواهد بود. در ادامه به سه بُعد بنیادین الگوی خودآگاهی معنوی یعنی آرامش، سلامتی و ثروت می پردازیم.
آرامش پایدار
اولین بُعد خودآگاهی توحیدی، آرامش پایدار است. بیشتر ناآرامی های انسان به باورها، احساسات و ذهنیت های او باز می گردد و اگر انسان بتواند ذهن خود را از باور ها و صفات منفی و شرک آلود پالایش و پاکسازی کند، به آرامش واقعی و پایدار می رسد.
تاثیر خودآگاهی و آرامش بر باورهای ما
باورهایی که تاکنون جلوی پیشرفت ما را می گرفت، پاکسازی و تبدیل به باورهای سازنده می شود. مانند:
- باور به تقدیر و سرنوشت از پیش تعیین شده و جایگزینی آن با اعتقاد به خالق زندگی بودن
- باور ترسیدن از خدا و جایگزینی با عشق به خداوند
- داشتن ذهن استدلالی و جایگزینی با ایمان گرایی و شهود و الهام قلبی
- نفرت و کینه قلبی و جایگزینی با عشق و محبت بی قید و شرط
- باور تنهایی و جایگزینی با باور به حمایت و همراهی کریمانه خداوند
- باور کمبود و جایگزینی آن با باور به فراوانی نعمت و ثروت در جهان هستی
تاثیر بر احساسات ما
یکی از عواملی که آرامش را از انسان سلب می کند، افسردگی و اندوه نسبت به خاطرات گذشته و ترس و نگرانی او نسبت به وقایعی است که ممکن است در آینده اتفاق بیفتد.
فراموش نکنید که احساسات و ضمیر ناخودآگاه ما قابل تغییر است و این طور نیست که هیچوقت نتوانیم آگاهانه از آن ها خلاص شویم. به این دلیل که احساسات ما، از داده های ذهن خودآگاه ما و محیط و جامعه ما پُر شده است. احساساتی مثل:
- عزت نفس نداشتن
- هیجان زدگی که موجب رفتارهای غیر منتظره می شود
- استرس، ترس، نگرانی و اندوه
- احساس گناه
- بخل و ترس از خرج کردن
- قضاوت کردن و قضاوت شدن
- احساس پسرفت و عقبگرد کردن
- احساس دربند بودن و جایگزینی با احساس رهایی و آزادی
تاثیر بر ذهنیت ها
ذهنیت ها بر درک ما از مسائل و عملکرد ها و تمام ابعاد زندگی ما سایه انداخته است. گویی ما همواره در جاده ای حرکت می کنیم و دائم از خودمان می پرسیم که چرا به مقصد نمی رسیم! غافل از آن که در مسیر نادرستی قرار گرفته ایم که با ادامه دادن آن، چیزی جز همان نتایج قبلی را نخواهیم گرفت. مانند:
- ذهنیت قربانی که خلاقیت را از انسان می گیرد
- ذهنیت جبرگرایی که مانع پیشرفت و یافتن مسیر درست می شود
- ذهنیت کمبود که راه ثروت را بر انسان می بندد
- ذهنیت کمال گرایی که استانداردهای دست نیافتنی برای انسان وضع می کند
- و…
سلامتی و فعال سازی مکانیسم شفا
دومین بُعد مهارت خودآگاهی معنوی، مربوط به حفظ و بازیابی سلامتی کامل تن و روان است. بیشتر بیماری های انسان امروز، روان تنی محسوب می شود یعنی ریشه در افکار منفی و استرس های مختلف دارد یعنی بخاطر ناهماهنگی بین فرماندهی بدن (افکار ناسالم) و اندام ها، بیماری پدید می آید. این الگو می تواند با کنترل و پاکسازی ورودی های روح و روان، ریشه های بیماری را از بین ببرد و سلامتی را دوباره به بدن بازگرداند که به آن مکانیسم شفا یا خودشفابخشی می گوییم.
مکانیسم خودشفابخشی در این الگو از این قرار است:
- بررسی لایه های پنهان ترس و راهکارهای غلبه و رهایی از انواع استرس و اضطراب
- یافتن ویروس های ذهنی و عوامل ناآرامی که باعث ایجاد بیماری در بدن می شود و راه رسیدن به شادی و آرامش درونی
- فعال سازی مکانیسم شفا در بدن
- اصلاح تخصصی سوخت و ساز بدن از عوامل بیماری زای مربوط به تغذیه و متابولیسم
موفقیت و ثروت
سومین بعد خودآگاهی، ثروتمندی و رسیدن به موفقیت است.
باور به رسالت فردی یکی از باورهای بنیادین در خودآگاهی توحیدی است. همچنان که موجودات مختلف در جهان هستی هر کدام رسالت ویژه ای دارند، هیچ دو انسانی نیز شبیه به هم نیستند و هر کدام رسالت ویژه ای دارند و برای ایفای نقش خاص خود پای به این دنیا گذاشته اند. حتی اگر روزی علم ژنتیک و شبیه سازی سلولی، بتواند نسخه ای کاملا شبیه به بدن انسان ایجاد کند اما نمی تواند در شاخصه های بنیادین مثل روحیات انسان و رسالت های ویژه او موفقیتی به دست بیاورد.
در الگوی خودآگاهی توحیدی با رها شدن از موانع درونی، شما مسیر رسالت فردی و شغلی خود را پیدا خواهید کرد و کارامدترین ایده های ثروت ساز را دریافت کرده و آن فرد موفقی خواهید شد که انتظارش را می کشیدید. در این صورت چنان مجذوب و عاشق شغلتان خواهید شد که هیچگاه مثل سایر مردم دچار نارضایتی و فرسودگی شغلی نخواهید شد.
قدرت عملگرایی از دیگر مزایای این الگوست؛ امروزه ذهن افراد پر از ایده ها و بلندپروازی هایی است که شاید هیچوقت محقق نشود. اما با قرار گرفتن در این الگوی معنویت، فرا می گیرید که چگونه با پاکسازی درونی و اتصال به نیروی برتر و هدایت و حمایت کریمانه خداوند، می توانید پیچیده ترین مسائل و ابهامات را کاملاً درک و حل کنید.
ارتباط خودآگاهی توحیدی با ادیان و مذاهب
خودآگاهی توحیدی و معنوی، اختصاص به دین یا مذهب خاصی ندارد و هر کس با هر دین و مذهبی، اگر معتقد به خداوند به عنوان نیروی برتر جهان هستی باشد می تواند از این الگو بهره ببرد و زندگی خود را در همه ابعاد آن یعنی آرامش، سلامتی، موفقیت و ثروت دگرگون نماید.
