تصویرسازی ذهنی | چطور با تمرکز ذهن به خودآگاهی برسیم؟

نگاهی به زندگی موجودات دیگر بیندازید، از هزاران سال پیش تاکنون به یک روش تکراری زندگی می کنند و هیچ تغییری در زندگی شان حاصل نشده است، اما انسان چه؟ آیا زندگی انسان امروز با انسان 100 سال یا 1000 سال یا 5000 سال پیش قابل مقایسه است؟! تغییرات شگفت انگیز در زندگی انسان و دستاوردهای او، محصول قدرتمند ترین ابزار او، یعنی تصویرسازی ذهنی است. این توانایی منحصر به فرد انسان برای تجسم آینده و تبدیل آن به واقعیت، ما را از دیگر موجودات متمایز کرده است.

هر چیزی که در زندگی انسان امروز پا به عرصه وجود گذاشته و خلق شده است، روزی تصویری در ذهن یک انسان بوده و سپس راه خود را برای تبدیل شدن به یک واقعیت عینی باز کرده است، از اتومبیل گرفته تا هواپیما، تلفن همراه، فضاپیما، کشتی های غول پیکر و میلیون ها دستاورد انسان در طول تاریخ، همگی از یک تصویر ذهنی شروع شده اند.

• تصویرسازی ذهنی چیست؟
  • چند نمونه تمرینی و آموزش تجسم سازی
• تاثیر تصویرسازی بر کنترل ترس و استرس
  • یک آزمایش ساده
• چرا تصویر های ذهنی ما نتیجه می دهد؟
• موانع تاثیرگذاری تصورات ما چیست؟
• آموزش و راه و روش تصویرسازی ذهنی
• مزایا و فواید این مهارت ذهنی مهم

تصویرسازی ذهنی چیست؟

تصویرسازی ذهنی، هنر خلق تصاویر واضح و زنده در ذهن است. مهارتی است خلاقانه برای تمرکز و کنترل فکر و خلق خواسته هایی که توسط بیشتر مردم دور از دسترس پنداشته می شود. این تصاویر می توانند از تجربه شیرین گذشته یا آرزوهای آینده الهام بگیرند و به شما در مواجهه با یک مشکل، سردرگمی و استرس کمک کنند.

قدرت ذهن تنها به توانایی آن برای اکتشافات و اختراعات حیرت انگیز انسان محدود نمی شود بلکه می توان از این قدرت معجزه آسا برای رسیدن به آرامش، رفع استرس و رهایی از ترس ها بهره گرفت.

چند نمونه تمرینی و آموزش تجسم سازی

• برای تقویت اعتماد به نفس و انگیزه:
  • سخنران موفق: تصور کنید با اعتماد به نفس روی استیج ایستاده اید و حضار را مجذوب خود می کنید
  • ورزشکار پیروز: خود را در حال جشن گرفتن پیروزی و دریافت مدال تصور کنید
  • هنرمند خلاق: تصور کنید اثری هنری بی نظیر خلق می کنید که مورد تحسین همه قرار می گیرد
• برای سلامت و بهبودی جسمی و روحی:
  • شفای کامل: با تصویرسازی ذهنی می توانید، درد ها را نادیده بگیرید، نشاط و شادابی را احساس کنید و فرایند خودشفابخشی را تسریع کنید
  • سبک غذایی سالم: خود را در حال لذت بردن از غذاهای ارگانیک و سالم و پرهیز از مواد غذایی مضر ببینید. حتی می توانید به تناسب اندام خود با یک سبک غذایی سالم فکر کنید
• برای بهبود روابط:
  • دوستانه: تصور این که شما هم مثل هرکس دیگر، لحظات شاد و خاطره انگیزی را با با دوست خود سپری کنید
  • خانواده شاد: تجسم خانواده ای صمیمی و شادمان که همه اعضای خانواده به هم محبت می کنند
• برای دستیابی به اهداف مالی:
  • ثروت و توانگری: منابع سرشار ثروت برای هر انسان وجود دارد؛ فقط کافیست رسالت شغلی و جایگاه درخور خودتان را پیدا کنید. برای این هدف، می توانید تصویرِ داشتن یک کتابخانه بزرگ یا یک اتومبیل گرا قیمت را در ذهن خود پرورش دهید
  • ذهنیت پول ساز: شما می توانید از همان مهارت و تخصص خودتان، پولسازی کنید؛ پس در این موضوع تصویرسازی کنید
• برای غلبه بر ترس ها و نگرانی ها:
  • کنترل خشم: تصور کنید در شرایط دشوار که قبلاً شما را عصبانی می کرد با آرامش رفتار می کنید و دیگر خشمگین نمی شوید
  • کنترل فکر: تصور کنید که با تمرکز ذهن می توانید افکارتان را کنترل کنید و در امواج افکار از هم گسیخته گرفتار نمی شوید

تاثیر تصویرسازی بر کنترل ترس و استرس

برای کنترل ترس و استرس، می توانید از تکنیک قدرتمند تصاویر ذهنی استفاده کنید. با این تکنیک، به سادگی می توان با ترس های خود روبرو شد و آن ها را مدیریت کرد.

فرض کنید برای اولین بار می خواهید سوار تِرن هوایی در شهربازی شوید و از این تجربه می ترسید. شما می توانید تصور کنید که در حال لذت بردن از ترن هوایی هستید. شاید عجیب بنظر برسد اما قدرت ذهن انسان به قدری بالاست که می تواند این تجربه را آن قدر واقعی کند که بدن دقیقاً همان واکنش هایی را نشان دهد که در دنیای واقعی نشان می دهد. در واقع، ذهن شما باور می کند که قبلاً این تجربه را داشته و به همین خاطر استرس شما کاهش می یابد.

این تکنیک برای هر ترس دیگری مانند ترس از اتاق عمل، آسانسور، پله برقی، حیوانات، فضاهای بسته، تنهایی و… نیز کاربرد دارد. تکنیک تصویرسازی ذهنی به شما کمک می کند تا به تمرکز ذهن برسید و بر ذهن خود مسلط شوید و اثری بسیار مشابه به تجربه واقعی و فیزیکی خلق کنید.

یک آزمایش ساده

همان طور که می دانید، بدن انسان در مواجهه با استرس، هورمون کورتیزول ترشح می کند. اما بدن ما بین تجربه واقعی و تصویرسازی ذهنی تفاوت چندانی قائل نمی شود و به هر دو، واکنش های مشابهی نشان می دهد.

برای درک بهتر این موضوع، یک آزمایش ساده انجام دهید. تصور کنید یک لیموی ترش بزرگ و آبدار را بر می دارید و با فشار چاقو آن را به دو نیم می کنید. سپس یکی از نیمه های لیمو را به دهان خود می برید و چند قطره از آب لیمو روی زبانتان می چکد. در این لحظه چه حسی دارید؟

احتمالا متوجه ترش شدن دهانتان و افزایش ترشح بزاق شدید. این واکنش، دقیقاً همان واکنشی است که اگر واقعاً یک لیمو را می جویدید، در بدنتان اتفاق می افتاد. این آزمایش ساده نشان می دهد که مغز ما نمی تواند به راحتی بین واقعیت و خیال تفاوت قائل شود و بدن نیز به هر دو پاسخ های فیزیولوژیکی مشابهی می دهد.

چرا تصویرسازی های ذهن ما نتیجه می دهد؟

نیمکره راست مغز ما، مسئول پردازش تصاویر خیالی است. این تصاویر، با وجود این که در دنیای واقعی وجود ندارند اما در ذهن ما بسیار واقعی و ملموس هستند. جالب است بدانید که زمانی که ما یک خاطره را به یاد می آوریم یا یک تصویر خیالی را در ذهن خود می سازیم، مغز ما فرایند مشابهی را طی می کند و اثری مشابه می گذارد.

وقتی شما تصویری از موفقیت خود در ذهن می  سازید، مغز شما این تصویر را به عنوان یک رویداد واقعی پردازش می کند. به عنوان مثال، اگر تصور کنید که در حال دریافت جایزه نوبل هستید، مغز شما همان احساس شادی و رضایت را تولید می کند که در صورت وقوع این اتفاق تجربه خواهید کرد.

هدف از تصویرسازی ذهنی این است که رسیدن به پیروزی و موفقیت را برای ما باورپذیر کند و تمرکز و انگیزه ما را بیشتر کند و اضطراب و استرس ما را کاهش دهد و قدرت خلاقیت ذهن ما را شکوفا سازد. جیمز جی هیل سرمایه دار آمریکایی که مسئول گسترش راه آهن به شمال آمریکا بود، درباره محقق شدن تصویر ذهنی اش گفته است:

قبل از این که خطوط راه آهن را بسازد، با گوش باطن خود، صدای تلق تولوق واگن های قطار و سوت آن را شنیده بود. هر چند، حین اجرا با مشکلات فراوانی روبرو شده بود، ولی رویایی که در ذهنش پرورانده بود به قدری واضح بود که هرگز از آن مأیوس نشد.

جیمز جی هیل

موانع تاثیرگذاری تصورات ما چیست؟

بعضی افراد می گویند: تصویرسازی ذهنی برای ما نتیجه نمی دهد و بی فایده است! پاسخ ما این است که: اگر می خواهید از تصاویر دلخواه خود نتیجه بگیرید باید با موانع اثربخشی آن ها هم آشنا شوید:

• عدم باور قلبی: ذهن ما به اطمینان و امید نیاز دارد و بدون باور قلبی نمی تواند آن تصاویر را پردازش کند و تاثیر ایده ال را بگذارد. پس باید از مرحله باور زبانی به مرحله باور قلبی و عملی قدم بگذارید. مثلا برای تاثیر تصویرسازی ثروت، باید مانند یک فرد ثروتمند رفتار کنید، به نیازمندان کمک کنید و از فراوانی در زندگی سپاسگزاری کنید
• منفی بافی و نشخوار ذهنی: اگر مدام به خود بگویید که نمی توانید موفق شوید، این باور در ذهن شما ریشه دوانده و تصویرسازی های مثبت شما را بی اثر می کند. باور به «شدن»، شرط اصلی فعال شدن خلاقیت های شما و دریافت الهامات شهودی برای رسیدن رسیدن به خواسته ای است که دارید. شاید صدها نفر قبل از برادران رایت، تصویر ذهنی پرواز را در ذهن خود مرور کردند اما همواره به آن، به عنوان یک آرزوی محال و ناممکن نگاه کردند و هیچ گاه برای تحقق این ایده تلاش نکردند. تنها تفاوت برادران رایت با این دسته از افراد، باور به شدن و امید به تحقق این خواسته بود که به آنان قدرت حرکت و خلاقیت داد تا بالاخره پرواز را از یک آرزو و تصویر ذهنی به یک تجربه عینی و واقعی تبدیل کنند.
• عدم تداوم و عملگرایی: موقت و گذرا بودن بودن تصاویر، یک مانع دیگر است. تصویر ذهنی باید بسیار شفاف، واضح و مداوم در ذهن انسان مرور شود تا باور پذیر شده و به ذهن ناخودآگاه منتقل شود، همچنین علاوه بر تصویر سازی مستمر، باید در مسیر این خواسته دست به اقدام، تجربه، آزمون و خطا زد تا مسیر رسیدن به خواسته باز شود. تصاویر ذهنی زمانی قدرت خلق دارد که همگام با تلاش و حرکت در مسیر خواسته ها باشد. توجه به نشانه هایی که توسط خداوند و هوشمندی جهان هستی جلوی پای ما قرار می گیرد نیز بخش جدا نشدنی و بسیار مهم خلق و آفرینشگری است.
• ذهنیت های محدود کننده: ذهنیت قربانی مانند ” من قربانی شرایط جامعه هستم” و ذهنیت هایی از این قبیل، چرخ حرکت شما را نگه می دارند. این ذهنیت همچون ابری سیاه، فضای یأس و نا امیدی را بر انسان حاکم می کند که با وجود آن هیچ تصویری برای او باور پذیر نیست و تحقق نخواهد یافت.
• احساس عدم لیاقت: اگر تصویری از خواسته هایتان را در ذهن پرورش می دهید اما در ناخودآگاه به آن حس خوبی ندارید، این یعنی خود را لایق دریافت آن نمی دانید. آن تصویر ذهنی محقق نخواهد شد زیرا با پس زمینه نا امیدی همراه است و نمی تواند تحقق یابد.

پس از شناخت این موانع درونی و برطرف کردن آن، باید راه و روش تصویرسازی را آموزش ببینید و این تصویرها را تا رسیدن به هدف و آرزوی خود ادامه دهید. در این صورت بسیاری از اهدافی که دور از دسترس می پنداشتید، محقق خواهد شد.

آموزش و راه و روش تصویرسازی ذهنی

برای تصویرسازی موثر این مراحل را دنبال کنید:

1. آرامش قلبی اولین قدم برای تاثیر کامل تصویرسازی است
2. افکار منفی و نگرانی ها را از ذهن خود تخلیه کنید؛ چرا که افکار منفی دارای ارتعاشی است که مانع اثربخشی تصاویر شما می شود
3. باور به موفقیت و اطمینان به توانایی های درونی خود، شما را به خواسته هایتان می رساند و تردیدی بابت این قضیه نداشته باشید. باور کنید که خداوند از قلب شما آگاه است و تنها او می تواند نیاز شما را برآورده کند و راه هایی برای شما بگشاید که به معجزه شبیه است و از تصور و درک شما خارج است.
4. سپاسگزاری کنید؛ پیش از رسیدن به موفقیت مورد نظر، شروع به شکرگزاری کنید؛ این کار، باور قلبی شما را تقویت می کند
5. تصاویر شفاف و واضح باشد، جزئیات را از قلم نیندازید. سعی کنید تمام جزئیات تصویر را با حواس پنج گانه خود تجسم کنید. رنگ ها، بوها، طعم ها و تمام احساسات شما شبیه یک حس واقعی است. مثل اینکه می توانید رایحه مورد علاقه تان را استشمام کنید و یا گرمای حس قلبی خود را احساس کنید.

مزایا و فواید این مهارت ذهنی مهم

• بازیابی سلامتی: با این مهارت می توانید مکانیسم بهبودی بیماری را در بدن خود تقویت کنید. از بهبود آسیب دیدگی گرفته تا افزایش قدرت و آمادگی جسمانی با این تکنیک امکان پذیر است.
• کنترل فکر و انرژی: می دانید که طبق تحقیقات انجام شده، هر ساعت کار فکری، معادل چهار ساعت کار جسمی انرژی از ما می گیرد. درگیری به تصاویر ذهنی آزار دهنده و افکار منفی، دقیقا یک کار فکری سخت و طاقت فرسا به حساب می آید که همچون دزد انرژی تمام توان ما را تحلیل می برد و تخلیه می کند. با مهارت تصویر سازی مثبت می توانید از عوامل هدر رفت انرژی جلوگیری کنید و انرژی خود را روی اهدافتان متمرکز کنید.
• دوراندیشی و آینده نگری: تصویرسازی ذهنی زمان را به کنترل خود در می آورد تا شما آگاهانه بتوانید انتخاب کنید و از خطا در باورها، احساسات و ذهنیت ها ایمن بمانید. همچنین به شما کمک می کند تا ریشه انتخاب های اشتباه گذشته را بسیار دقیق پیدا کنید.
• کم شدن خطاها: تصویرسازی نوعی تمرین است برای مواجهه با پیشامدهایی که در واقعیت هیچگاه قابل تمرین و آزمون و خطا نیست. قدرت خیال، شما را به فضایی وارد می کند که هرگز تجربه نکرده اید و وقتی که در واقعیت هم آن را لمس کنید، احساس می کنید که پیش تر در چنین موقعیتی بوده اید و به آنچه که می خواستید با ضریب خطای کمتری خواهید رسید.
• باور سازی و تجربه قبل وقوع: این مهارت به شما اجازه می دهد تا دسترسی به اهداف را پیشاپیش تجربه کنید و کمک می کند تا مطمئن شوید که آرزوهای شما دست یافتنی هستند
• کاهش استرس و اضطراب: بدون تردید یکی از مهمترین روش های غلبه بر ترس ها، مواجهه و انجام آن کاریست که از آن هراس دارید. اما گاهی افراد به حدی از یک موضوع یا شیء یا حیوان و… وحشت دارند که به محض نزدیک شدن به آن موقعیت دچار پانیک و اضطرابی سخت می شوند که از انجام کار خود منصرف می شوند و احساس می کنند که نمی توانند بر این ترس غلبه کنند.
  در چنین مواردی، تصویرسازی آن موقعیت به صورت مکرر بخصوص قبل از خواب حداقل به مدت 21 شب، باعث تاثیر پذیری ذهن ناخودآگاه و کاهش استرس و اضطراب در مواجهه با موقعیت واقعی می شود و امکان اقدام و مقابله با ترس را برای فرد فراهم می سازد.

در پایان می توان گفت، تصویرسازی ذهنی بزرگترین و عجیب ترین و معجزه آساترین وجه تمایز انسان است که این همه تفاوت بین او به عنوان اشرف مخلوقات خداوند و بقیه موجودات ایجاد کرده است.

انسان با این قدرت نامحدود می تواند خلق کند و بیافریند اما این قدرت شگفت انگیز مانند تیغ دولب است؛ هم می تواند آرامش بیافریند و موجب تمرکز ذهن شود و هم ناآرامی و اضطراب، هم می تواند سلامتی خلق کند و هم بیماری، هم می تواند موفقیت و ثروت ایجاد کند و هم شکست و فقر.

اکثر انسان ها قربانی تصاویر ذهنی خود هستند و متاسفانه حاضر به تغییر آن نیستند در حالی که واقعیت این است که اگر فقط این قدرت معجزه آسا را که با آن زندگی خود را به نابودی کشانده اند در جهت خلق یک زندگی مطلوب فعال نمایند و از آن استفاده کنند، از نتایج آن حیرت زده خواهند شد.