ذهنیت های انسان و تاثیر آن بر افکار و دیدگاه ها

ذهنیت ما مانند عینک هایی با رنگ های گوناگون است که دنیا را از طریق آن ها می بینیم. هر کدام از این عینک ها دنیا را به رنگ متفاوتی به ما نشان می دهند. ذهنیت های انسان هم دقیقاً همینطور عمل می کند و به افکار و رفتار ما رنگ می بخشد و معنا می دهد. این عینک شامل احساسات، باورها، تجربیات و نگرش هایی است که در طول زندگی شکل گرفته اند.

ذهنیت چیست؟

ذهنیت انعکاس شخصیت ما در قالب احساسات، باورها، تجربیات و نگرش ها است که به رفتار و تصمیمات ما در زندگی سو و جهت می دهد.

برای مثال:

• راننده ای که در پیچ جاده تصادف کرده، از آن پس در عبور از هر پیچ، احتیاط بیشتری می کند.
• فرزندی که در خانواده ای سپاس گزار پرورش یافته، یاد می گیرد که قدردان داشته هایش باشد و بر مبنای این ذهنیت رفتار کند.

ضرب المثل ها نیز بیانگر بخش بزرگی از ذهنیت های مردم جامعه ما هستند. به عنوان مثال:

• هرچقدر پول بدی آش می خوری: نشان دهنده ارزشی است که جامعه برای پول قائل است.
• از هرچی بدت بیاد، سرت میاد: بیانگر این باور است که افکار و احساسات منفی می توانند به واقعیت تبدیل شوند.

در روان شناسی به ذهنیت های منفی “طرح واره” یا “تله ذهنی” گفته می شود که همان خُلقیات ثابتی هستند که موجب رفتارهای ناهنجار یا غیر اخلاقی می شوند و اغلب ریشه در تجربیات دوران کودکی دارد. به عنوان مثال:

• تله ذهنی “شکست”: فردی که از ترس شکست، از انجام فعالیت جدید خودداری می کند.
• تله ذهنی “وابستگی”: فردی که باور دارد که به تنهایی نمی تواند گلیم خود را از آب بیرون بکشد!

تکامل ذهن و ذهنیت انسان

انسان ها از طریق ذهن می توانند نوع زندگی متفاوتی را تجربه کنند و از طریق ذهنیت ها نیز می توانند کیفیت زندگی خود را نسبت به آرامش یا اضطراب، بیماری یا سلامتی، موفقیت یا شکست، فقر یا ثروت تغییر دهند.

ذهن تکامل یافته از ویژگی های منحصر به فرد انسان است. دیگر موجودات از چنین موهبتی برخوردار نیستند و فقط بر اساس غرایز زندگی می کنند و به همین دلیل هیچ تحولی در زندگی آنان مشاهده نمی شود. زنبور عسل از هزاران سال پیش به همین شکل زندگی می کند و تولید عسل انجام می دهد و هزاران سال دیگر نیز همین کار را خواهد کرد اما زندگی انسان در طول تاریخ شاهد تحولات حیرت انگیزی بوده است.

شکل گیری تله های ذهنی در ذهن ناخودآگاه

ذهن ناخودآگاه انسان کانون احساسات، باورها، نگرش ها و تجربیاتی است که از کودکی در او شکل می گیرد؛ در واقع ذهنیت های ما همگی در آن انباشته می شود و در آن دوران هیچ فیلتری برای جلوگیری از شکل گیری تله های ذهنی ندارد. هر احساس و باوری که در ناخودآگاه نقش ببندد، به سرعت در بیرون و زندگی ما ظاهر خواهد شد.

شکل گیری ذهنیت ها در انسان، اجتناب ناپذیر است و ما در قدم اول باید آن ها را بپذیریم. در قدم دوم باید ذهنیت های مثبت و سازنده را در خود تقویت کرده و تله های ذهنی را ریشه کن کنیم.

بعضی نهاد ها هستند که در شکل گیری ذهنیت نقش قابل توجهی دارند از جمله:

• خانواده: خانواده اولین نهادی است که با تعریف و تمجید ها یا برچسب های مثبت و منفی که به فرزندان خود می زنند مانند باهوش، قوی، خنگ و کلک، ناخودآگاه آنان را شکل می دهند و به افکار و رفتارشان جهت دهی می کنند.
  ناگفته نماند که سلامت معنوی و سلامت روانشناختی والدین، در تربیت درست فرزندان نقش اساسی و بنیادین دارد.
• مدرسه: معیار های شایستگی در برخی مدارس، هوش حفظی و هوش ریاضی است و به این جهت استعداد آن دسته از دانش آموزان باهوش که علاقه به حفظیات و ریاضیات ندارند، نادیده گرفته می شود و این نگرش در بلند مدت، مانع خودباوری و تلاش در دانش آموزان می گردد. برخی نگرش های سازمان های آموزشی باعث شکل گیری ذهنیت های منفی و از دست دادن عزت نفس در دانش آموزان می شود؛ از جمله:
  • معیارهای نادرست در ارزیابی دانش آموزان
  • نادیده گرفتن تفاوت استعداد آنان در زمینه های مختلف
  • تمرکز بر قدرت حفظ و بالا بردن حفظیات
    در مقابل، مدارس و معلمانی هم هستند که رسالت خود را تقویت استعداد دانش آموزان می دانند.
• جامعه و حکومت: سیاست های کلان حاکم بر جامعه و دیدگاه ها و نگرش حداکثری افراد یک جامعه نیز در شکل گیری ذهنیت های مثبت یا منفی تاثیرگذار است. نهادهای سیاسی معمولا برای حفظ قدرت خود ذهنیت های خاصی را به جامعه القاء می کنند تا بتوانند با استفاده از آن، حکومت خود را بر جامعه استمرار بخشند.
• رسانه: اگر رسانه های اجتماعی دیدگاه های آرامش بخش و آگاهی بخش را به مردم تزریق کنند، می توان نسبت به سلامت معنوی و روان شناختی افراد امیدوار و خوشبین بود.  شاید بتوان گفت بعد از خانواده، امروزه رسانه ها بیشترین تاثیر را بر ایجاد ذهنیت افراد دارند. البته بر کسی پوشیده نیست که اصحاب رسانه هر که باشد، در صدد القای ذهنیت مورد نظر خود و با هدف تحت کنترل در آوردن جامعه هدف کار می کند.
  شاید یکی از مهمترین وظایف ما برای خودسازی و خودشکوفایی، رها شدن از بند رسانه هایی است که دائما در صدد القاء ترس، جنگ، دزدی، خیانت و… است. تکرار مکرر این نوع محتواها در ذهن انسان و از طریق شنیداری و دیداری اثر بسیار قاطعی بر ساختن ذهنیت انسان ها دارد.

عوارض و آسیب های تله های ذهنی

اولین قربانی ذهنیت های منفی، خودمان هستیم چرا که این احساسات و نگرش ها در مغز ما متمرکز و قدرتمند می شوند و پیام های آن به عنوان فرمانده بدن بر تمام سلول های بدن ما اثر می گذارند. سلول ها هشیار و حساس هستند و تفاوت سلول سالم با بیمار، در پیام هایی است که از فرمانده خود دریافت می کنند.

دومین قربانی روابط ما هستند که آسیب می بینند چرا که تله های ذهنی مانند یک عینکِ کثیف هستند که دید ما را نسبت به خود، دیگران و جهان محدود می کنند. اما خبر خوب این که شما می توانید عینک خود را تغییر دهید.

تغییر ذهنیت با خودآگاهی

همانطور که بیان شد، ذهنیت انسان حاصل انبوهی از احساسات، تجربیات، باورها و نگرش هایی است که بر افکار و رفتار ما سایه افکنده اند. اگر ما آگاهانه بتوانیم تغییر ذهنیت انجام دهیم، در هر عرصه ای که قدم بگذاریم، طعم شیرین موفقیت را خواهیم چشید. این مسیر تغییر و تحول، “خودآگاهی” نام دارد.

خودآگاهی به ما کمک می کند تا با استفاده از معیارهای دقیق و کاربردی، “خودِ حقیقی” را از “ذهنیت های ساخته شده” تفکیک کنیم. ذهنیت های ساخته شده، همان هایی هستند که از محیط پیرامونمان به ما القاء شده اند و چنان در ناخودآگاه ما ریشه دوانده اند که گاه حتی قادر  به شناسایی آنان نیستیم، چه برسد به اینکه بخواهیم آن ها را تغییر دهیم.

با کمک یک مربی توانمند و فراگیری مبانی خودآگاهی معنوی، شاخص ها و راهکارهای لازم، می توانیم ابتدا ذهنیت های ناسالم خود را شناسایی کرده و سپس آن ها را از اعماق وجودمان بیرون بکشیم و رهایی یابیم.

در این مرحله برای اولین بار، طعم زندگی آگاهانه با “خودِ حقیقی” را خواهیم چشید. بار سنگین ذهنیت های آزاردهنده ای که آرامشمان را سلب کرده بودند، از دوشمان برداشته می شود و مکانیسم شفا در بدن ما فعال می گردد. اندیشه های سالم و پاکیزه جایگزین افکار منفی قبلی می شوند و قدرت خود را برای خلق سلامتی و شفابخشی به نمایش می گذارند. همانگونه که پیش از این، اندیشه های منفی و فشار های عصبی، قدرت تخریبگری و بیماری زایی خود را به رخ کشیده بودند.

ذهنیت جدید و آزاد شده ما، به واسطه قدرت خلاقیت، نوآوری و شکوفایی خود، ما را در مسیر موفقیت و خلق ثروت هدایت می کند و به اوج قله های سربلندی رهنمون می شود. دوره جامع خودآ، فرصتی مغتنم برای دستیابی به خودآگاهی توحیدی و خلق آرامش، سلامتی و موفقیت است. برای تهیه و استفاده از این دوره، می توانید از طریق پیام به پشتیبان سایت اقدام نمایید.

نمونه ها و انواع ذهنیت

95 درصد زندگی ما تحت کنترل ذهن ناخودآگاه و تنها 5 درصد از دیدگاه های ما در کنترل ذهن یا ضمیر خودآگاه قرار دارد. در ادامه به معرفی تعدادی از ذهنیت های انسان ها می پردازیم تا بیشتر متوجه تاثیرگذاری آن ها بر افکار و رفتارها شوید.

ذهنیت قربانی و ذهنیت خالق

• در ذهنیت قربانی، افراد به جای تلاش برای حل مشکل، به سرزنش دیگران می پردازند و خود را قربانی شرایط جامعه می پندارند.
• در نگرش خالق، افراد مسئولیت زندگی خود را به عهده می گیرند و با انگیزه و هدفمند به دنبال رسیدن به آرزوهایشان هستند.

ذهنیت ثابت و ذهنیت رشد

• در ذهنیت ثابت، معتقدند که ذاتاً باهوش هستند و استعدادهایشان تغییر ناپذیر است؛ لذا از چالش ها دوری می کنند و پس از شکست خوردن، به راحتی ناامید می شوند و انگیزه خود را از دست می دهند
• در مقابل، افرادی هستند که معتقدند که هوش و توانایی هایشان با تلاش و تمرین رشد می کند. این ها از چالش و شکست نمی ترسند و آن را پله ای برای رسیدن به موفقیت می دانند.

نگرش تعصب و سوگیری

• تله ذهنی تعصب: سوگیری های ذهنی و تعصبات در دیدگاه های بیشتر مردم جریان دارد. به گونه ای که داده ها را مطابق باورها و دیدگاه های خود تفسیر کرده یا به صورت کاملاٌ احساسی از نظرات قبیله یا حزب و گروه خود حمایت می کنند.
• کنترل سوگیری ها: می توان با آگاهی از وجود تعصبات، پیشگیری از پیش داوری، معاشرت با افراد با پیشینه های مختلف و بازیابی نگرش ها از سوگیری ها اجتناب کنیم.

تله ذهنی کمال گرایی

• کمال گراها: افراد با ذهنیت کمال گرایی استانداردهای بسیار بالایی برای خود و دیگران تعیین می کنند که دستیابی به آن ها سخت است. این افراد طرز تفکر “سیاه و سفید” دارند و هر چیزی که به درجه کمال نرسد، از نظر آنان شکست خورده است.
• در مقابل افراد متعادل و پیشرفت گرا هستند که نگاه واقع بینانه و انعطاف پذیر دارند. نتیجه گرا نیستند و به وظیفه و تلاش خود احترام می گذارند.