درمان اختلال دوقطبی بدون بازگشت

یکی از جنبه های نگران کننده درمان اختلال دوقطبی در علم روان پزشکی، عوارض داروها و خطر بازگشت مجدد بیماری است. این درحالیست که علم روانشناسی با رویکرد شناخت درمانی، نتایج مثبت و امیدوار کننده در بهبود بیماران داشته است. یکی دیگر از شیوه های درمان این اختلال، خودشفابخشی است که با کمک خود بیمار، ذهن و افکار او اصلاح می شود و شخص با سلامت کامل به جامعه بازخواهد گشت.

عموم مردم نسبت به اختلال دوقطبی اطلاع مبهمی دارند و شخص مبتلا به این بیماری را یک انسان عیاش، خندان، پرهیجان، هذیانگو و گاهی سرمست می پندارند اما این اندیشه تا حقیقت، فاصله زیادی دارد و هیچ کمکی به درمان آنان نمی کند. فرد مبتلا به این بیماری نیز همچون هر بیماری دیگری نیاز به حمایت از سوی خانواده و جامعه دارد تا بتواند در پیکار افکار پیچیده خود، درست بیندیشد و درست رفتار کند.

• علت نامگذاری اختلال دوقطبی Bipolar چیست؟
• نقطه شروع دوقطبی
• 11 علامت اختلال دوقطبی یا شیدایی
• 4 ویژگی منحصر به فرد دوقطبی
• انواع اختلال شیدایی
• درمان اختلال دو قطبی با خودشفابخشی
• عوامل اختلال دوقطبی و پیشگیری از آن
• آیا اختلال دوقطبی ریشه ژنتیک و ارثی دارد؟
  • تحقیقات دکتر لیپتون در ژنتیک
• بررسی شیوه شوک درمانی
• خودزنی و خودکشی در اختلال دوقطبی
  • قدرت فکر
  • جنگ حقیقت و وهم

علت نامگذاری اختلال دوقطبی Bipolar چیست؟

همه ما نوسان خلقی را تجربه می کنیم خیلی وقت ها پرانرژی و فعال بودیم و خلق و خوی بالا داشتیم و از همنشینی با دوستان لذت می بردیم و خیلی وقت ها هم حوصله هیچ چیز و هیچکس را نداشتیم؛ اما همین نوسان خُلقی در فرد مبتلا به دوقطبی منظم و با شدت بسیار بالا بروز می دهد و آن را اختلال می دانند.
چنین فردی ممکن است در هر اپیزود به بالاترین سطح خویش از هوش، معنویت، انرژی و اجتماعی بودن برسد و پس از مدتی افسردگی شدیدی را تجربه کند.

این اختلال در قدیم به بیماری شیدایی افسردگی یا مانیا-دیپرسیو معروف بود و اما در سال 1980 میلادی توسط انجمن روانپزشکی آمریکا (APA) به اختلال دوقطبی (یا به انگلیسیBipolar disorder) نامگذاری شد که توصیفی دقیق از سرگردانی فرد بین دو قطب بسیار متفاوت است.

برخی این اختلال را با نام سندروم ونگوگ می شناسند که برگرفته از شخصیت هنرمند نقاش وینسنت ونگوگ است که او نیز به شیدایی مبتلا بود و همه ساله روز تولد وی یعنی 30 مارس را به عنوان روز جهانی اختلال دوقطبی یاد می کنند.

نقطه شروع دوقطبی

فارغ از نظریه ژنتیک بودن یا نبودن، [که در ادامه بحث خواهیم کرد] اختلال دوقطبی یا شیدایی یک نقطه آغازین دارد که معمولاً در اوایل بزرگسالی، بین سنین 15 تا 25 سال است. البته ممکن است در سنین پایین‌تر یا بالاتر حتی تا 40 سالگی نیز شروع شود، اما این موارد نادر است.

عوامل تحریک کننده می تواند هر یک از موارد زیر باشد:

• پس از افسردگی شدید
• اختلاف خانوادگی مانند طلاق
• فشار عصبی سهمگین
• شکست عاطفی
• ورشکستگی مالی و …

میانگین شیوع ابتلاء شیدایی نوع یک، در جامعه بین 1 تا 1.5 درصد از میان افراد بالغ است که نسبتا زیاد است و از هر 100 نفر تقریبا یک نفر مبتلا شده است. اما در نوع دوم که علائم خفیفتری دارد، آمار درصد بیشتری را نشان می دهد.

اما در کل می توان گفت اگر کسی دچار این عارضه شد، خانواده او آرامش خود را از دست ندهند چون امری شایع است و روند درمان اختلال دوقطبی را با یک متخصص قابل اعتماد آغاز کنند.

نسبت ابتلا بین زنان و مردان مساوی است و برای جلب اعتماد به نفس بیشتر جالب است بدانید که افراد مشهور زیادی همچون هنرمندان و سیاست مداران به اختلال دوقطبی دچار بودند و مشکلی با ادامه زندگی موفق خود نداشتند.

11 علامت اختلال دوقطبی یا شیدایی

شیدایی و مانیک دپرسیو نام های دیگر این اختلال هستند و برای آن علائم یازده گانه ای ثبت شده است که هر یک به تنهایی برای یقین به وجود اختلال کافی نیست و اگر می خواهید مطمئن شوید که خود یا فردی دیگر دچار اختلال دو قطبی شده لازم است مجموع علائم و نشانه ها را در نظر بگیرید و یا دستکم درصد زیادی از موارد را مشاهده بفرمایید.

با مطالعه نشانه ها متوجه خواهید شد که مفهوم مشترکی در میان این موارد مذکور وجود دارد که آن عدم ثبات در افکار و عدم توانایی تمرکز در هر اپیزود است. در شیوه خودشفابخشی ، پس از خروج فرد از هر اپیزود روانشناس با او در جلسه ای می نشیند و به افکار مغشوش و پیچیده فرد گوش فرامی دهد و قدرت تمییز افکار صحیح از غلط را با فرد تمرین می کند.

درمان اختلال دوقطبی با روش خودشفابخشی یا سلف هیلینگ موفقیت آمیز بوده و افراد زیادی با دوره های دکتر سید مصطفی زارعی بهبود کامل یافته اند.

4 ویژگی منحصر به فرد دوقطبی

شخص مبتلا به این بیماری، همواره خود را دارای این چهار ویژگی می بیند که البته مقدار قابل توجهی از این ویژگی ها، واقعاً قابل انکار نیست:

1. روحیه بسیار لطیف و هنری
2. نبوغ بسیار بالا
3. قدرت شهود بسیار بالا
4. گرایش معنوی زیاد قبل از دوره مانیک اولیه

معمولاً پیش از شروع مانیک اولیه شخص به طرز عجیبی اهل مطالعه و در درس و امتحان موفق بنظر می رسد؛ در محیط خانواده روحیه لطیف و مهربان و آسیب پذیری نشان می دهد. تصویر مورد انتظار ما از او رسیدن به شهود بسیار قوی است و چیزهایی می بیند که چشم دیگران نمی بیند؛ بسیار اهل معنویت و فعالیت های انجمنی بنظر می رسد.

این به معنای شیوع اختلال دوقطبی در افراد مذهبی و متدین نیست چرا که مطالعات جهانی بیانگر این است که افرادی که اهل کلیسا یا مسجد هم نیستند، از ابتدای شروع اپیزود مانیک، متمایل به معنویت افراطی می شوند.

انواع اختلال شیدایی

انواع اختلال دوقطبی با توجه به علائم و شدت آن ها به نوع یک و نوع دو تقسیم می شود. البته نوع متفاوتی به عنوان اختلال سیکلوتیمیک هم وجود دارد که شباهت های زیادی با دو نوع دیگر دارد اما در حقیقت نمی توان آن را دوقطبی نامید. در ادامه با ویژگی های این موارد بیشتر آشنا می شوید:

1. نوع یک (Bipolar i Disorder)
   • این نوع، بسیار حادّ و شدید است
   • مشخصه اصلی آن تجربه حداقل یک دوره مانیک یا شیدایی است که می تواند بسیار شدید و آشفته کننده باشد. همچنین ممکن است دوره های افسردگی نیز همراه با دوره شیدایی رخ دهد
   • علائم شیدایی شامل:
     • انرژی و نیروی بالا
     • ادعاهای گزاف: ممکن است ادعاهای عجیب کند مثل این که بوی خاصی استشمام می کند یا چیزهای خاصی می بیند یا برای خود رسالت ویژه ای تصور کند
     • تمایل معنوی بالا
     • نیاز کم به خواب: ممکن است تا سه شبانه روز بیدار بماند
     • پرحرفی: صحبت های نامربوط زیادی دارند طوری که ممکن است مفهوم نباشد
     • تندخویی
     • تناوب سریع بین فاز شیدایی و فاز افسردگی: در طول یک سال، حداقل سه بار انتقال بین دو قطب رخ می دهد
2. نوع دو (Bipolar ii Disorder)
   • در این نوع به جای دوره های شیدایی یا مانیک، دوره نیمه شیدایی یا هیپومانیا وجود دارد. هیپومانیا حالتی مشابه شیدایی است اما شدت کمتری دارد
   • دوره های افسردگی در این نوع نیز وجود دارد اما معمولاً شدیدتر از افسردگی نوع یک و طولانی تر از دوره های مانیک نیست
   • علائم:
     • خلق و خوی بالا اما کمتر از نوع یک
     • اختلال در خواب اما کمتر از نوع یک
     • تناوب کمتر بین فاز افسردگی تا شیدایی: در نوع دوم سرعت انتقال بین این دو فاز کمتر است. به عنوان مثال، معمولاً ورود به فاز شیدایی کمتر از 3یا4 بار در سال اتفاق می افتد
     • افزایش اعتماد به نفس
3. اختلال سیکلوتیمیک یا خلقی ادواری
   • تشخیص این نوع پیچیده و دشوار و نیازمند به ارزیابی متخصص است
   • همان اختلال خلقی ادواری است که شروع آن پس از شرایط یا وضعیت خاصی است و گاهی دلیل آن هم مشخص نیست و خُلق فرد را دچار نوسان می کند
   • در شمار انواع اختلال دوقطبی به حساب نمی آید اما در صورت عدم جلوگیری، ممکن است به دوقطبی تبدیل شود.
   • این اختلال با نوسان های خفیف تر و طولانی تر در خلق و خو مشخص می شود. دوره های هیپومانیا و افسردگی به طور همزمان یا به سرعت جایگزین یکدیگر می شوند که در حقیقت نمی توان دوقطبی دانست

درمان اختلال دو قطبی با خودشفابخشی

باور داریم که درمان کامل اختلال دوقطبی امکان پذیر است و شخص دارای این اختلال نیز همانند دیگر مردم می تواند امید به زندگی داشته باشد و با شادابی و آرامش می تواند زندگی خود را از سر بگیرد؛ حتی ازدواج دوقطبی هم غیرمنطقی نیست اما همه این موارد مشروط به شناخت درمانی کامل امکان پذیر است.

در مجموعه خودآ تحت نظارت دکتر سید مصطفی زارعی، افراد بسیاری موفق به بازیابی سلامت روان خود شده اند. برای بهره مندی از دوره های بهبودی دوقطبی می توانید از پشتیبانی سایت راهنمایی بگیرید.

عوامل اختلال دوقطبی و پیشگیری از آن

محققین چند عوامل برای بروز اختلال دوقطبی بیان کرده اند که می توان در سه مورد آن ها را خلاصه کرد:

1. عامل ژنتیک
2. فشار های عصبی و استرس طولانی مدت
3. استفاده از مواد روان گردان

عامل ژنتیک [چنان که در ادامه به آن می پردازیم] به تنهایی نقش اساسی در بروز این اختلال ندارد؛ مواد روان گردان نیز به تنهایی علت آن نیست. اما دومین عامل اختلال دوقطبی یعنی فشار های عصبی، اندوه و استرس مداوم را می توان مهمترین عامل معرفی می کرد.

در حقیقت فشار عصبی و استرس مداوم مانند جرقه ای در انبار باروت است و دو عاملی که بیان شد تحت تاثیر مستقیم این مورد قرار دارند. در نتیجه اگر می خواهیم پیشگیری از تمام عوامل اختلال دوقطبی داشته باشیم، باید کاملاً آگاهانه از اندوه و استرس پرهیز کنیم.

آیا اختلال دوقطبی ریشه ژنتیک و ارثی دارد؟

در خانواده هایی که سابقه اختلال دوقطبی وجود دارد، غالباً نگرانی نسبت به انتقال ارثی و ژنتیکی این اختلال افزایش می یابد و گاهی دیده می شود از ابتدای دوره جنینی، پدر و مادر فضای خانه را آلوده به استرس و ترس می کنند؛ قبل از هرچیز هشدار می دهیم که خطر استرس و ترس نهادینه در خانواده به مراتب از خطر بیماری ژنتیک بیشتر است!

تحقیقات جدید بر اساس علم ژنتیک این نظریه را رسماً و قطعاً اثبات می کند که انتقال اختلال شیدایی لزوماً به وسیله اطلاعات درون ژن ها یا DNA انجام نمی گیرد. پس هیچگونه ترس و نگرانی که مورد پذیرش منطق و شواهد باشد وجود ندارد.

در عصر حاضر تاکنون تصور بر این بود که انسان ها محکوم ژن ها هستند و هنگامی که ژن بیماری در بدن آن ها فعال شود، چاره ای جز تحمل بیماری تا پایان عمر ندارند. همواره گفته می شد که اختلال دو قطبی و هر بیماری ژنتیک، غیر قابل درمان است. اما یافته های جدید علمی ثابت نمود که ما محکوم ژن ها نیستیم و ژن ها به خودی خود حق انتخاب و تصمیم گیری ندارند.

پس چگونه بیماری یا خُلقیّات پدران را در فرزندان مشاهده می کنیم؟ جواب را از دکتر بروس لیپتون متخصص ژنتیک می پرسیم؟ً

“این ما هستیم که با افکار و باورهای خود دستور می دهیم چه ژنی خوانده شود یا خوانده نشود.”

دکتر بروس لیپتون

تحقیقات دکتر لیپتون در ژنتیک

” دکتر بروس لیپتون ” پزشک متخصص ژنتیک و استاد دانشگاه های پزشکی آمریکا نتیجه مطالعات و تحقیقات 20 ساله خود را مطرح کرده که دلالت دارد بر اینکه ژن ها نقش کلیدی و شکل دهنده در شخصیت انسان ندارند.

خلاصه تحقیق و آزمایش وی چنین است که بدون شک اطلاعات و داده های وسیعی در داخل DNA وجود دارد اما هیچکدام فعال نیستند و برای فعال شدن نیاز به “کُد” دارند. اتمسفر خانه و خانواده می تواند اولین فعال کننده کدها باشند و پس از آن مدرسه، رسانه، دولت نقش مهمی خواهند داشت. و اما آن کد هایی که فعال شدن آن می تواند داده های ژن ها را به حالت فعال تبدیل کند، افکار، احساسات، تمایلات و باورها است.

دکتر سید مصطفی زارعی که در حوزه درمان با شیوه خودشفابخشی یا self healing موفق به ارائه درمان اختلال دوقطبی شده می گوید:

آن چیزی که ما به عنوان دوگانگی خلقی و اختلال دوقطبی در افراد مشاهده می کنیم، حاصل جبر ژنتیکی نیست بلکه چون انسان در فضای غبارآلودی از افکار منفی و تناقض و دوگانگی افکار، رشد و نموّ کرده، بعید نیست که ژن بیماری در او فعال شده باشد!

دکتر سید مصطفی زارعی

یک مثال و نمونه مشابه عصبانیت است؛ فرد زیاد عصبانی می شود و خیال می کند که چون پدرش هم زیاد عصبی بوده این خصلت را نیز از او به ارث برده است و تئوری ژنتیک می دهد!

درحالیکه در فضای عصبانیت بزرگ شده و خشم را از کودکی در خانه و خانواده آموخته است و چون خانواده او عزم جدی بر پاکسازی رذایل اخلاقی نداشتند، آن رذیله اخلاقی همواره در اتمسفر خانه مانده و از نسلی به نسل دیگر منتقل شده تا بالاخره شاید روزی این چرخه نا میمون شکسته شود!

مساله دوقطبی هم مانند مثالی است که ذکر کردیم و شرایط خانواده برای شروع روند درمان می تواند به درمانگر کمک نماید. در جلسات مشاوره خودشفابخشی لازم است همراه فرد، یکی از اعضای درجه یک خانواده نیز حضور داشته باشد تا دستور های لازم را ابتدا در محیط بکار گیرند تا ان شاءالله نتیجه زودتر حاصل شود. قطعا با مشاوره دلسوزانه علمی، اصلاح باورها می توان به مراجعان کمک نمود.

بررسی شیوه شوک درمانی

استفاده از الکتروشوک برای بیماران اعصاب و روان پدیده جدیدی نیست. گرچه در قرن حاضر بهره گیری از آن تقلیل یافته اما به تازگی به عنوان یکی از شیوه های درمانی درحال عرضه است.

اثربخشی این شیوه نسبت به برخی بیماران و در بازه زمانی کوتاه به ثبت رسیده است اما همچنان نگرانی هایی نسبت به عوارض شوک درمانی در اختلال دوقطبی وجود دارد.

برخی از عوارض شوک درمانی چنین است:

• اختلال حافظه کوتاه و بلند مدت
• اختلال خواب
• اختلال و مشکلات جنسی
• اختلال روانی: مانند اضطراب، تروما پس از شوک و…
• بازگشت دوباره شیدایی بعد یکسال

خودزنی و خودکشی در اختلال دوقطبی

از افسردگی و دوقطبی به عنوان دو بیماری روانی نام برده اند که شخص را بین دوراهی زندگی و خودکشی قرار می دهد! اما شخص دارای اختلال دوقطبی با راهنمایی و با کمک شیوه مناسب درمان می تواند از رسیدن به این نقطه دور بماند و در نهایت به بهبود کامل برسد.

یکی از ابزار هایی که شخص را می توان از خودکشی دور نگه داشت، چهار ویژگی قدرت فکر، شهود، نبوغ و معنویت است که بیمار در شرایط مانیک کاملاً به آن باور دارد و خود تلاش می کند تا با آن ابزار بتواند از این وضعیت خلاص شود اما نه از طریق خودکشی!

قدرت فکر

قدرت فکر انسان بسیار بالاست منتها فرد دو قطبی، بخشی از تفکراتش بخاطر نداشتن شاخص و اسلوب در افکار دچار اشتباه می شود.

منشا این اختلال از همین جاست که بخشی از افکارش صحیح و بخشی نا صحیح است؛ لذا ما باید به او شاخص و معیار صحیح و غلط در افکارش بدهیم؛ خود شخص نیز پس از فروکش کردن قطب مانیک متوجه بعضی شهود های غیر واقعی خود می شود. اما با بی توجهی اطرافیان و روش درمانی نادرست، شخص کم کم وارد دوره مانیک قوی می شود.

جنگ حقیقت و وهم

مشکل این بیمار اینجاست که چیزهایی شهود کرده که همه عالم دارند او را انکار می کنند؛ بین دو قطب افسردگی و مانیک فاصله زیادی است اما شما تصور کنید که شخص بارها و بارها در کمترین زمان ممکن بین باور حقیقت و باور وهم خود دارد حرکت می کند؛ لذا این جنگ فکری و این تضادّ، شخص را دچار سردرگمی می کند.

نتیجه این است که هم درمان به تعویق می افتد و هم آن شخصیت مهربان، فعال باهوش و با معنویت تبدیل می شود به یک فرد شکسته، گوشه گیر، سرخورده و فراری از جامعه و معنویت.