آیا فرزندان و کوچکتر ها حق و حقوق دارند؟

خداوند برای کوچکتر ها و فرزندان ما حق و حقوق ویژه ای تعیین نموده است که گاهی دیده می شود که در خانواده ها توسط بزرگتر ها رعایت نمی شود. ما نسبت به حق و حقوق کوچکتر ها مسئول هستیم و باید مراقب باشیم که درباره فرزند مرتکب ظلم نشویم. در ادامه 9 مسئولیت و وظیفه ای که بر گردن ما بزرگتر ها و کانون خانواده است را بیان می کنیم:

محبت و مهرورزی ، اولین حق و حقوق کوچکتر ها

اولین حق و حقوق کوچکتر ها بر بزرگتر ها و پدر و مادر ها ، محبت و مهرورزی است. بحث مسئولیت و حقوق اینجا هم مطرح است یعنی در قبال حقوق دریافت مهر و محبت فرزندان ، کانون خانواده و بزرگتر ها وظیفه و مسئولیت دارد که این نیاز آنان را به بهترین صورت برآورده کند.

اگر خانواده این مهر و محبت را از فرزند دریغ کند، پس راه و مسیر جریان های فاسد باز می شود و یا منجر به افسردگی و سرخوردگی فرزندان می شود و یا اینکه این نیاز عاطفی از جای دیگر تامین می شود که قطعا خوشایند نخواهد بود.

آموزش فرزندان و پرورش آن ها

خانواده ها در درجه اول در قبال تربیت و مواد آموزشی فرزندان مسئولیت دارند و نهاد ها و سازمان های تربیتی و آموزشی در درجه دوم قرار دارند.

پس این حق و حقوق کوچکتر ها و فرزندان ماست که چیز هایی یاد بگیرند که مفید باشد و این نکته را فراموش نکنید که شما در درجه اول مسئول هستید.

بعضی والدین فرزندان خود را رها می کنند تا سازمان ها و نهاد ها فقط بر تربیت و آموزش آنان نظارت داشته باشند که این جای تاسف دارد زیرا که خداوند این وظیفه و مسئولیت را ابتدائاً بر عهده بزرگتر ها و خانواده گذاشته است و لازم است که ایشان نظارت داشته باشند.(1)

عیب پوشی و تغافل

وظیفه دیگر بزرگتر ها و از حق و حقوق کوچکتر ها این قاعده عیب پوشی و ” تغافل ” است.(2) تغافل را یکی از راه های تربیتی دانست. حتما پیش آمده که کودک یا فرزند ما دچار خطای کوچکی شده است مثلا در جمع فامیلی کلمه یا حرف نامربوطی زده است.

اینجا اگر تذکر و اخطار دادن به فرزند باعث جَری شدن او می شود و یا قبح کار و رفتار زشت او می ریزد، می توان از اصل تغافل یا عیب پوشی استفاده کرد مثلا می توان کلمه درست و مودبانه را به جای کلمه زشت به او القا کرد.

چون گاهی تذکر علنی و هشدار سخت گیرانه باعث شود تا دفعات بعد همان خطا را علنی تکرار کند؛ که در این جا بهتر است بزرگتر ها تغافل کنند.

البته بهترین واکنش و از بهترین وظیفه های بزرگتر ها می تواند این باشد که فرزند خطاکار بفهمد که شما متوجه خطای او شده اید و حواستان هست ولی با بزرگواری چشم پوشی کردید. این شیوه در تقویت عزت نفس او نیز بسیار خواهد بود.

گاهی متمرکز شدن روی مشکل باعث لجاجت و نهادینه شدن رفتار ناپسند در فرزندان می شود.

مدارا و نرمش رفتاری از حقوق کوچکتر هاست

مدارا کنید و نرمش اخلاقی داشته باشید. برخی خانواده ها بسیار سخت گیری می کنند و فرزندان را تحت فشار قرار می دهند و آنان را مثل ” فنر فشرده شده ” کرده اند و به محض اینکه بزرگ شوند و از کنترل خارج شوند ، پرش حداکثری به جهت مخالف و خلاف خواهند داشت.

سخت گیری خانواده باعث لجاجت نشود

نباید بچه ها را بخاطر سخت گیری ها در موضع لج و لجاجت قرار داد. مخصوصا اگر فرزندان در سن بلوغ هستند با نرمی با آنان رفتار کنید و با محبت مجال دهید که از این سن حساس گذر کنند تا آسیب نبینند.

تلاش نکنید که بزور چیزی را به او تحمیل کنید که نتیجه عکس خواهد داد.

ظلم به فرزند

ما وظیفه داریم که حق و حقوق فرزندان را بشناسیم و با بکارگیری شیوه درست تربیتی بزرگتر ها نسبت به کوچکتر ها حقوق آن ها پایمال نشود و دچار ظلم به فرزندان خود نباشیم.

تعبیر ظلم در این جا کاملا درست است زیرا ظلم یعنی اینکه حق و حقوق شخصی سلب شود و از او گرفته شود؛ از آنجا که خداوند مهربان حقوق کوچکتر ها را محترم شمرده پس نسبت به تضییع حق آن ها از ما بزرگتر ها بازخواست خواهد کرد.

شرایط زندگی فرزندان ما با نسل خودمان کاملا دستخوش تغییر و تفاوت قرار گرفته است. شرایط خانه های این زمانه محدود و کوچک است و ما گاهی حقوق کوچکتر ها را نادیده می گیریم.

بچه ها مخصوصا در سنین پایین ، حق رشد و بازی دارند؛ حق جست و خیز دارند؛ حق رشد دارند و ما آنان را حبس کرده ایم در خانه و دائما امر و نهی می کنیم که ” این کارو نکن ، بشین ، فضولی نکن و…”

قدیم خانه ها بزرگ بود و گاهی چند خانواده در یک خانه زندگی می کردند و بچه ها در خانه همبازی داشتند؛ بیرون از خانه هم بازی می کردند اما الان ارتباط های اجتماعی و خانوادگی کم شده و امکان بازی در بیرون هم کم شده است.

---

دکتر سید مصطفی زارعی در کارگاه آموزشی تخصصی ” عزت نفس ” دو زاویه دید ما را اصلاح و هدایت می کنند؛ یکی عزت نفس خودمان و بخش دیگر تقویت عزت نفس در فرزندان . ایشان تصریح می کنند که اگر آگاهانه فرزند دلبندتان را در مسیر عزت نفس قرار دهید، این گنج بی نظیر را در وجود او استخراج می کنید تا در آینده به فردی موفق ، سالم و ثروتمند تبدیل شود تا شما و همگان به وجودش افتخار کنید.

سایت رسمی خودآگاهی توحیدی

---

نقش همبازی را اجرا کنید

خب کوچکتر ها و فرزندان ما حق و حقوقی دارند و حداقل با این شرایط بهتر است در هفته برنامه ریزی کنیم و بچه ها را ببریم بیرون یا پارک که بازی کنند و انرژی خود را تخلیه کنند.

اگر همبازی ندارد، پدر و مادر باید نقش همبازی را ایفا کنند مثلا وقتی پدر از سر کار به خانه برمی گردد، چقدر خوب است که زمانی را برای بازی با بچه ها قرار دهد.

اما متاسفانه پدر خسته است ، مادر حوصله ندارد بعد این بچه به تدریج سرخورده می شود، عصبی می شود، افسرده می شود و هزار مشکل دیگر… چون ما حق کوچکتر ها را سلب کردیم!

گوش کردن به کوچکتر ها حق و حقوق آن هاست

از حق و حقوق فرزندان و کوچکتر ها بر بزرگتر ها این است که آن ها را بشنوند و درک کنند. هنگامی که صحبت می کند به او توجه کنید و به چشم هایش نگاه کنید و مثل یک آدم بزرگ به او شخصیت بدهید.

حتما این تجربه را امتحان کنید؛ این طور نباشد که فرزندان حرف بزنند و ما عصبی شویم که مثلا ” بسه دیگه چقدر حرف میزنی “!

اگر در شرایط مناسب توجه کردن نیستید یا مثلا مشغول کار مهمی هستید به او بگویید “پسرم ، دخترم؛ چند لحظه اجازه بده کارم تمام شود تا بعد گوش کنم ببینم چی میگی”

حق انتخاب به او بدهید

از حق و حقوق کوچکتر ها که در نزد بزرگتر ها کم توجه می شود، ” حق انتخاب ” دادن است. بچه بزرگ می شود و در رشته تحصیلی خود حق انتخاب دارد یا می خواهد دنبال علاقمندی هایش برود؛ پس بدترین ضربه این است که ما با زور بخواهیم ناکامی های خودمان را در فرزندان خود جبران کنیم.

بعضی می گویند: بچه دارد اشتباه می کند و خانواده مسئولیت دارد تا حتما جلویش را بگیرد!
این رویکرد کاملا صحیح نیست زیرا انسان ها در اثر اشتباهاتی که می کنند و آسیب هایی که می بینند، رشد می کنند.

پس هیچ اشکالی ندارد که اجازه بدهید اشتباه کند؛ مگر اینکه اشتباه حیاتی باشد و سلامت خود را در معرض خطر قرار می دهد که آن جا باید اقدام کنید.

ما باید از آن ها مراقبت کنیم به این صورت که مسیر درست را به آن ها نشان دهیم و اجازه بدهیم که انتخاب کنند.

گاهی آن قدر حق و حقوق کوچکتر ها توسط ما بزرگتر ها نادیده گرفته می شود که دخالت کردن ما عادی می شود و وقتی ازدواج هم می کنند باز در زندگی آنان سرک می کشیم و دخالت می کنیم.

این انسان است و حق دارد انتخاب کند و حتی اگر اشتباه کند بعد از اشتباه خود درس عبرت می گیرد و زندگی خودش را مدیریت می کند.

پانوشت

(1) نگاه ما باید چنین باشد که فرزندان و کوچکتر ها امانت خدا در دست ما هستند و خداوند مسئولیت آنان را به ما و کانون خانواده سپرده است و یکی از وظیفه های ما آموزش صحیح و تربیت لازم است.
(2) تغافل از ریشه غفلت است و به معنای نادیده انگاشتن ، عمدا چشم پوشی کردن و خود را به غفلت زدن