چگونگی کنترل خشم و عصبانیت انسان

پرخاشگری مقدمه خشم است و اگرچه عصبانیت احساس طبیعی بشر است با توجه به اینکه چقدر میتواند به رفتار های پرخاشگرانه منجر شود، شناسایی آن ضروری است. کنترل خشم به صورت مناسب که باعث رنجش دیگران و صدمه به خود نشود هم باید یاد گرفت. میتوان با مدیریت عصبانیت و کنترل آن از مشکلات و خطرات جلوگیری کرد. یکی از روش ها سکوت است.

تشخیص و کنترل خشم

به محض ایجاد خشم باید آن را تشخیص داد و قبل از شدت پیدا کردن کنترلش کرد.

بنابراین دانستن علایم اولیه خشم به فرد در جلوگیری از آن کمک میکند.
این علائم در افراد مختلف فرق میکند اما به صورت کلی:

1. افزایش ضربان قلب و افزایش فشار خون
2. گشاد شدن مردمک چشم
3. منقبض شدن عضلات
4. سرخ شدن صورت
5. یخ شدن یا داغ شدن و بی حس شدن اعضای بدن

خشم چیست ؟

خشم یک نوع هیجان و حس درونی است. انسان بر اساس شرایط و موقعیت ممکنه دچار عصبانیت شود. اگر انسان نتواند از روشی سالم برای بیان احساس استفاده کند بیشتر خشمگین میشود.

غضب و خشونت علاوه بر سلامت جسمی و روحی در روابط اجتماعی فرد هم تاثیر منفی دارد.
همه بارها این احساس رو تجربه کردیم .خشم و خشمگین شدن حالتی طبیعی در انسان است که به طور غریزی وجود دارد. زمانی میتواند مشکل ساز شود که از کنترل ما خارج شود و میتواند اتفاقات جبران ناپذیری رقم بزند.

اتفاقاتی که غضب انسان را ایجاد می کند

یکی از مهمترین نکات برای کنترل خشم دانستن اتفاقاتی است که سبب ساز عصبانیت در ما میشوند؛ این نکات عبارتند از:

• از دست دادن کار
• تبعیض در اجتماع
• مورد استهزاء دیگران واقع شدن
• مورد خشونت کلامی و توهین
• مورد بی اعتنایی دیگران واقع شدن
• فریب خوردن از دیگران

روش های مختلف بیان خشم

• مقصر دانستن دیگران
  • بعضی ها در چنین حالتی سعی میکنند دیگران را مقصر جلوه دهند و شانه از مسئولیت پذیری خود خالی کنند. معمولا کودکان و نوجوانان در خانواده قربانی چنین برخوردی میشوند. این کار باعث احساس گناه در کودکان و عذاب وجدان برای آنها می شود و بر سلامت روانی انها در آینده تاثیر منفی خواهد داشت.
• نفرین کردن
  • فرد عصبانی ممکن است در زمان خشم شروع به کفر گفتن و لعن از همه چی میکنند و مقصر دانستن این و آن این کار باعث دور شدن اطرافیان از افراد می شود.
• پرخاش کردن
  • به دیگران پرخاش کرده و با تندی برخورد میکند این نوع برخورد باعث انزوا فرد می شود.
• غیبت کردن
  • وقتی فرد از کسی غیبت و بدگویی می کند از آن فرد خشمگین است چون فرد راه درستی برای کاهش خشم پیدا نمیکند شروع به غیبت می کند.
• انتقال خشم به دیگران و تخلیه آن
  • بعضی وقت ها فرد عصبانی خشم خود را به دیگران انتقال می دهد این نوع برخورد مخرب است بخصوص اگر نسبت به کودکان باشد.
• تخریب وسایل و دارایی خود و دیگران
  • این نوع خشم فرد باعث صدمه زدن و آسیب به اموال دیگران می شود و باعث مشکلات قضائی برای فرد می شود.
• بدرفتاری با دیگران
  • فرد شروع به بدرفتاری و ضرب و شتم دیگران می کند و مشکلات عدیده ای برای خود ایجاد میکند.
• توهین و اهانت و استهزاء دیگران
  • فرد با پرخاش و توهین و ناسزا به افراد و یا با تحقیر و کوچک شمردن دیگران سعی به تخریب می کند.
• خشم درونی
  • فرد هیچ عصبانیتی از خود بروز نمیدهد و آن را به درون خود میریزد این خشم در انسان جمع می شود و به شدت به سلامتی انسان با بروز بیماریهای مختلف در اینده صدمه می زند.
• دوری و قهر
  • گاهی عصبانیت نسبت به یک شخص طوری است که نمی خواهد او را بیبیند.
• نمایش خشم غیر مستقیم
  • گاهی فرد نمی تواند مستقیم خشم خود را ابراز کند بنابراین با کارشکنی در کارها خشم خود را بروز می دهد.

عوامل ایجاد خشم چیست؟

برای کنترل کردن خشم باید عوامل سبب ساز آن را دریابیم. عصبانیت برای اشخاص مختلف متفاوت است مثلا دعوا برای پارک کردن ماشین البته در این مورد هر کس رفتار متفاوت از خود نشان می دهد. می بینیم در یک موقعیت خاص رفتار های متفاوتی می بینیم. عواملی که در تولید خشم موثر هستند.

• عامل درونی : عاملی که هیچ کس در بروز آن ها تاثیر گزار نبوده
• عامل بیرونی : همانطور که از نامش پیداست عوام خارج از اراده ما و اتفاقات اطراف ما باعث ایجاد می شوند.

در اسلام توصیه شده در زمان خشم وضعیت خودتون رو تغییر بدید اگر ایستادین بنشینید و اگر نشسته هستید، دراز بکشید این تغییر حالت و وضعیت باعث فروکش کردن خشم میشود.

در برخی احادیث درباره کنترل خشم آمده است:

• بردباری آتش خشم را فرو می نشاند و تندی ، آن را شعله ورتر می‌کند. (امام علی علیه السلام)
• خشم از شیطان است و شیطان از جنس آتش است و آتش هم با آب خاموش می‌شود. پس هرگاه به عصبانیت در آمدید، وضو بگیرید. ( پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله )
• کسی که هنگام غضب خوددار نباشد، از ما نیست! ( امام صادق علیه السلام )
• خشم همنشین بسیار بدی است. عیب ها را آشکار ، بدی ها را نزدیک و خوبی ها را دور می‌کند. (امام علی علیه السلام)

خشم موضوعی است که تقریبا همه با آن درگیرند و جزء سرسخت ترین شرک هایی است که خیلی مقاوم است و طبیعتاً در خیلی از افراد این اتفاق می‌افتد .

روش های کنترل خشم چیست؟

یک سری آگاهی های بنیادین است که باید در مورد این موضوع به دست بیاورید:

1. تجسم عمل :
تجسم عمل خیلی به این موضوع کمک میکند همیشه در ذهنمان این نکته را یاداوری کنیم آن آتش خشمی که میسازیم چگونه برایمان مجسم میشود؟ به نوعی حالت عصبانیت خودمان رو تصویر سازی کنیم.

2. گذر زمان :

دومین تکنیک کنترل خشم ، اهمیت این موضوع در گذر زمان است. فرض کنید کودکی لیوان آب را روی فرش خالی کرده به خاطرش عصبانی می شویم. این موضوع شش ماه دیگر چه اهمیتی دارد. موضوعی که فردا اهمیتی ندارد همین الان هم اهمیتی ندارد این بازی شیطان در ذهن است که انسان را به هم میریزد و گرنه به این موضوع واقعاً فکر کنید.

این موضوعاتی که ما بخاطرش ناراحت میشویم اگر ۶ ماه دیگر یا یک سال دیگر هیچ اهمیتی ندارد. فقط ماییم که در این بازی دروغین و شیطانی می افتیم و به خود و اطرافیانمان آسیب میزنیم.

دو راه دیگر کنترل خشم

3. سکوت :
نکته سوم بحث سکوت است. یعنی جرقه ای که غضب را شعله ور می‌کند همان واکنش نشان دادن در لحظه اول است اگر این را تمرین کنیم به جای واکنش ، سکوت کنیم جلوی عصبانیت در همان لحظه گرفته خواهد شد.

ساعت هایی را در روز مشخص کنید در این ساعت ها صحبت نکنید یا به تعبیری روزه سکوت بگیرید مثلا اگر با همسر یا کودکتان در یک ساعت خاصی و به واسطه موضوعات خاصی عصبانی می شوید خویشتن داری در صحبت کردن و سکوت را می توانید تعریف کنید.

فقط در این زمانها سکوت کنید و با اشاره یا نوشتن منظورتان را برسانید روزی دو الی چهار ساعت در ساعت هایی که احساس می کنید ممکن است بستر خشم ایجاد شود به مدت یک هفته یا ده روز این تمرین را انجام دهید یعنی از دو ساعت شروع کنید و به روزی ۵ الی ۷ ساعت برسانید.

4. یادآوری :

چهارمین نکته کنترل خشم : یادآور برای خودتان مشخص کنید. یادآور یعنی چه؟ مثلاً انگشتری را در انگشت خاصی که هیچ وقت در آن انگشتر نمی‌گذارید یا ساعت تان را در دست راست ببندید یا مواردی که لحظه به لحظه توجهتان را جلب کند را یادآور می گویند.

یادآور فقط در لحظه عصبانیت نیست بلکه باید دائم در طول روز به آن توجه کرد و به خودتان این تعهد را بدهید و قرارداد بگذارید اگر انگشتر در انگشت دیگر قرار دارد یادآوری می کند که من باید از آن عبور کنم و درگیر آن نشوم و راحت باشم و به این فکر کنم که این موضوع در یک سال آینده چه اهمیتی دارد به مرور زمان این عادت بد در وجودتان متوقف خواهد شد.

در پایان شما را به یک نکته یادآوری کنم که خشم موضوع مهمی نیست و لحظه ای است که من در آن لحظه اول باید سکوت کنم و عبور کنم و آرامش خودم رو حفظ کنم و با انجام تکنیک های گفته شده به راحتی از اثرات خشم و عصبانیت رو کاهش داد.