پیامبر درونی با نام فطرت انسان یا عقل فطری
وقتی ما از فطرت حرف میزنیم در واقع به یک شاهکار درونی انسان اشاره می کنیم که خداوند آن حس واقعی را بطور مشترک در همه افراد قرار داده است. عقل فطری می تواند تمام انسان ها را به سوی خوبی ها هدایت کند؛ به شرطی که گنجینه فطرت یا همان پیامبر درونی ، گرد و غبار آلود نشده باشد.
ما در این مقاله باید توضیح دهیم که:
- فطرت اصلا چیست ؟
- منظور از عقل فطری و پیامبر درونی چیست؟
- با وجود فطرت ، پس حکمت آمدن پیامبران چه بوده؟
- سازوکار فعالیت و استفاده از فطرت
فطرت انسان چیست ؟
خداوند در درون انسان ها سرشتی به نام فطرت نهاده که ذاتا به پرستش خداوند یکتا ، زیبایی ، نیکی ، عدالت و عشق گرایش دارد و از شرک ، زشتی ، ظلم و نفرت گریزان است.
فطرت واژه ای عربی به معنای ” گونه ای از آفرینش “است که خداوند این منبع خودآگاهی توحیدی را درون انسان قرار داده تا اولین راهنمای ساده و واضح او باشد. بسیاری از مردم که در حالتی قرار داشته اند که واجد شرایط استفاده از این منبع آگاهی بودند، از همین طریق به خداشناسی و یکتاپرستی رسیده اند.
در ادامه سازوکار بهره وری از فطرت را بیان خواهیم کرد.
فطرت به منزله ” پیامبر درونی “است که راه هدایت را به انسان نشان می دهد و راهنمای مطمئنی برای تشخیص نیک و بد است.
خداوند یکتا همچنین در جهان هستی نشانه (1)های بی شماری از عظمت ، قدرت ، رحمت ، جمال و جلال بی کران خویش قرار داده تا انسان با تأمل و تفکر در آن به خالق این عظمت ایمان آورد.
از راه های شناخت خداوند ، فطرت و استفاده از قدرت عقل فطری است تا انسان با فطرت پاک و دست نخورده خویش خداوند را بشناسد و به او ایمان آورد و دعوت خجسته وی را لبّیک گوید.
اولین پیامبر درونی انسان
لطف پروردگار یکتا برای هدایت انسان ، به پیامبر درون و نشانه های بیرونی ختم نمی شود بلکه برای تمام کردن لطف و رحمت خویش بر انسان ، پیامبرانی در بیرون نیز می فرستد تا پیامبر درون [ یا همان عقل و فطرت ] را بیدار کنند و به مسیر راستی ، درستی و خوشبختی راهنمایی کنند.
نقش و ارتباط پیامبران با عقل فطری انسان ها
رسالت پیامبران نقش یادآوری و بیدار کردن انسان ها از خواب غفلت را دارد؛ اوامر و دستور های پیامبران به انسان ها همه در راستای فطرت حق جوی آدمی بوده است.
درباره حکمت بعثت پیامبران آمده که آنها آمده اند تا سرزمین وجود انسان را بکاوند و گنجینه فطرت او که زیر خروار ها شهوت ، نفسانیات ، خرافات و جهالت دفن شده را بیرون کشند و غبار از آن بزدایند و او را یادآور گردند تا فطرت ، پیامبر درون انسان را از اسارت دیو و دَدهای درونی رها سازد تا بر کشور جان فرمانروایی یابد.
واتَرَ إلیهم أنبیائَه لِیَستَأدوهُم میثاقَ فطرته و یُذکِّروهم مَنسِیَّ نِعمَتِه و یَحتَجّوا علیهم بالتبلیغ و یُثیروا لهم دَفائِنَ العقول (2)
خداوند عزوجل رسولان خود را پی در پی اعزام کرد تا وفاداری به پیمان را از آنان بازجویند و نعمت های فراموش شده را به یاد آورند و با ابلاغ احکام الاهی ، حجت خدا را بر آنها تمام نمایند و توانمندی های پنهان شده عقل را آشکار سازند و نشانه های قدرت خدا را معرفی کنند.
امیرالمومنین علیه السلام
بنابراین پیامبران داشته های انسان را تقویت و پرورش می دهند و پایه و اساس دعوت ایشان فطرت انسان است و با عقل فطری ما کار دارند.
فطرت انسان از کجا پدید آمد؟
هر انسان با فطرت پاک و توحیدی آفریده می شود به گونه ای که اگر به همین حالت پیش برود و عوامل خارجی او را منحرف نکنند، راه حق را خودش خواهد پیمود.
هیچ فردی از مادر خطاکار ، گنهکار یا بد سگال زاده نشده و زشتی های انسان جنبه عَرَضی داشته و معلول عوامل بیرونی و اختیاری است.
بعضی می گویند روحیات و خُلقیات ناپسند موروثی دارند، مثلا می گویند ما خانوادگی عصبی و اهل دعوا هستیم! بر فرض ثبوت ارثی بودن ، بازهم این اخلاق بد به گونه ای نیست که گِل شخص را با عصبیّت سرشته باشند و به خاطر همین بر اراده و خواست انسان تاثیر گذار باشد. لذا فکر و عقیده ای که در مسیحیت رایج است راجع به گناه ذاتی فرزندان آدم بی پایه است.
قرآن کریم درباره فطرت انسان می فرماید:
فأقِم وَجهکَ للدّین حنیفاً فطرت الله التی فطر الناس علیها
قرآن کریم
بدون هیچگونه انحراف به سمت چپ و راست به آیین الاهی روی آور که خداوند انسان ها را بر آن اساس آفریده است.(3)
سازوکار فطرت در هدایت انسان
هر انسان برخوردار از الهام های درونی فطرت است.[ شما مختارید که نام آن را الهام ، ندای وجدان ، فطرت یا عقل فطری بگذارید] بهر حال پیامبر درونی انسان همواره به انسان تذکر می دهد و پیامبران بیرونی همان ادراکات صحیح فطرت یا همان پیامبر درونی را تایید و تاکید کرده اند.
اگر فکر می کنید که از فطرت بیدار خود بهره می برید که گوارایتان باد؛ اما اگر در زندگی دچار ناهنجاری و اضطراب هستید و یا از فقر و بیماری خسته شده اید، بهتر است بدانید که همه این ها ناشی از عدم توجه به ندای درون و عقل فطری است.
چرا من از عقل فطری کم بهره میبرم؟
خودتان باشید و خودتان ؛ چه جوابی می دهید و بهترین راه حل برای شنیدن ندای پیامبر درونی چیست؟
پاسخ این که این ما هستیم که تصمیم گرفتیم که چه کسی بر مملکت دل حکمرانی کند؛ بعضی بر دلهایشان خدا فرمانروایی می کند و برخی نیز عقل خود را در بند اسارت و محاصره هوس ها و هوای نفسانی قرار داده اند. در واقع آن ها هیچ نیستند بجز اجرا کننده فرمان هوس و شیطان !
حضرت امیر علیه السلام چه زیبا فرمودند:
کَم مِن عقلٍ أسیرٍ تحتَ هَوَی أمیرٍ
چه بسیار عقل هایی که به اسارت هوی و هوس ها درآمده اند.(4)
امیرالمومنین علیه السلام
داستان عقل فطری و فطرت پاک الاهی که راهنمای انسان به خوشبختی است، دقیقا مانند همان فرمانروای حکیم و عادل است که در محاصره و تحت کنترل نیرو های شرّ قرار گرفته است. لذا عقل و فطرت فرمان می دهند اما فرامین آنان را کسی نمی شنود!
پاکسازی قلب در جهت بیداری پیامبر درونی
پاکسازی درونی و آزاد سازی عقل از تسلط نیرو های شر ، اولین گام است که زمینه را برای دریافت الهامات الاهی و حرکت به سوی خوشبختی فراهم می نماید.
اگر خواستید صدای فطرت یا پیامبر خودتان را بشنوید، قلب خود را پاکسازی کنید و این پادشاه مظلوم را از محاصره دشمن خارج سازید.
انسان در فطرت و اعماق وجود با خداوند عهد بسته که جز خداوند را نپرستد(5) و به همین دلیل است که هرگاه دچار اندیشه های منفی می گردیم، از خود واقعی دور می شویم و احساس از خود بیگانگی می کنیم.
اگر در مسیر پاکسازی درون و بیداری فطری و خودآگاهی توحیدی با هر چالشی روبرو هستید، شما را به کارگاه های خودآگاهی توحیدی و مخصوصا ترم اول آن کارگاه ارجاع داده و توصیه می کنیم.
بازگشت به تنظیمات کارخانه
در یک جمله اگر هدایت پذیری توسط فطرت را توضیح دهیم، باید بگوییم سیستمی است که توسط خداوند در اعماق درون انسان تعبیه شده که انسان را هدایت می کند؛ فقط کافیست کاری نکنیم!
کاری نکنیم یعنی چه؟ یعنی فطرت به تنهایی می تواند انسان را هدایت کند و به سعادت برساند اما فقط کافیست آن را با افکار و احساسات و عقیده های منفی و نادرست آلوده نسازیم. در صورت آلوده سازی فطرت ، تنها پیامبران و فرستادگان خدا هستند که می توانند دوباره قلب و ذهن و فطرت انسانی را پاکسازی و به تنظیمات کارخانه بازگردانند.
حدیثی از پیامبر خدا صلی الله علیه وآله اهمیت فطرت را بیان می کند:
کلُّ مولود یولَدُ علی الفطره
هیچ مولودی نیست مگر اینکه بر فطرت پاک به دنیا می آید.(6)
پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله
نمونه ای از هدایت از طریق فطرت
برای نمونه مثالی ملموس از هدایت عقل فطری می خواهم برایتان بزنم که در حالتی ویژه شخص از تمام تعلقات و هوی و هوس های شیطانی آزاد شده و خداوند را عمیقاً صدا میزند و پاسخ او را در قلب خود می شنود.
شخصی که هیچ عقیده و دینی نداشت محضر امام صادق علیه السلام آمد تا با ایشان بر سر موضوع توحید و خداپرستی بحث و جدل کند اما امام صادق علیه السلام با استفاده از فطرت انسان پاسخی به او دادند که انتظار شنیدنش را نداشت.
امام علیه السلام از او پرسیدند: آیا تا بحال سوار کشتی شده ای؟
وی جواب داد: آری شده ام!
امام پرسیدند: آیا اتفاق افتاده کشتی شما غرق شود؟
عرض کرد : بله!
امام علیه السلام فرمودند: در وقت غرق شدن کشتی آیا قلبت متوجه کسی شده و ناخودآگاه طلب کمک نداشته؟
وی با تحیر عرضه داشت: بله؛ من در آن لحظه که هیچ کسی کمک کارم نبود، از سر استیصال از نیرویی ماورایی درخواست کمک کردم!
امام صادق علیه السلام فرمودند: همو خداوند عالم است!(7)
پانوشت
(1) نشانه در زبان عربی معادل واژه ” آیه ” است و جمع آن ” آیات ” است که در قرآن کریم 173 بار بکار رفته است.
(2) نهج البلاغه خطبه یک
(3) سوره روم آیه 30
(4) نهج البلاغه حکمت 211
(5) ألم أعهد الیکم یا بنی آدم أن لا تعبدوا الشیطان إنّه لکم عدوٌّ مبین
ای فرزندان آدم مگر با شما عهد نکرده بودم که شیطان را مپرستید؟ زیرا وی دشمن آشکار شماست. سوره یس آیه 60
(6) بحارالانوار ج 23 ص 323
(7) بحارالانوار ج 3 ص 41
نظرات ، پرسش و پاسخ