روش های انتقاد مفید و سازنده
4 روش برای انتقاد کردن وجود دارد که فقط یک روش آن روی مخاطب مفید و سازنده است و منتقد عیب طرف مقابل را با مهربانی و دلسوزی به او هدیه می دهد. صِرف بدگویی و عیب جویی از دیگران بجز غیبت سودی ندارد و قلب شخص انتقاد کننده نیز فقط از کینه و نفرت پر می شود.
- چرا از انتقاد کردن هیچوقت نتیجه مفید و مثبتی نمی گیریم؟
- چگونه انتقاد کنیم که هم حرمت ما و هم طرف مقابل حفظ شود؟
- روش صحیح آن را توضیح دهید؟
- تاثیر بدگویی و عیب جویی از دیگران در کارما
موارد ضروری در روش انتقاد مفید و سازنده
انتقاد زمانی مفید و سازنده و باعث رشد دیگران می شود که منتقد با قلبی سرشار از عشق و مهربانی ، عیب دیگران را به عنوان هدیه به ایشان تقدیم کند. زیرا در آموزه های معنوی و دینی انتقاد به نوعی هدیه تشبیه شده است و انسان هدیه را به کسی تقدیم می کند که او را دوست بدارد.(1)
پس اگر انگیزه و روش در انتقاد کردن چیزی جز عشق و محبت باشد، نه تنها در طرف مقابل سودی ندارد بلکه به خود ما نیز آسیب روحی می زند و موجب بیماری و پریشانی می شود. بلکه گاهی نیز منشأ بیماری جسمی می شود.
بعضی از مردم بدون توجه به عیب و ایراد های درون خود، وقتشان را دائماً صرف انتقاد از دیگران می کنند و همیشه عصبی و خشمگین هستند و هیچ وقت به مطلوب خود نیز نخواهند رسید.
در واقع پر عیب ترین مردم کسی است که بیشتر وقت خود را در جستجو و بیان عیوب دیگران اختصاص دهد.(2)
تقسیم بندی روش های مفید و بی فایده انتقاد
ما می توانیم از منظر روش و بروز ، انتقاد را به 4 دسته تقسیم کنیم:
- بیان عیوب دیگری در غیاب او:
این بدترین روش انتقاد است که در حضور دیگران و در غیاب طرف باشد که از آن به ” غیبت ” یاد شده و از شدت نفرت انگیز بودن، این کار به ” خوردن گوشت برادر مرده ” تشبیه شده است.
علت این امر این است که غیبت کننده در حال ارسال ارتعاش و اطلاعاتی به عالم هستی است که به خود وی برمی گردد و این ارتعاش، عجز و ناتوانی است.(3) - بیان عیوب دیگری در جمع و با حضور غیبت شونده:
معمولا در این حالت انگیزه منتقد یا غیبت کننده فضل فروشی و بیان برتری است یا تحقیر فرد مقابل در نزد دیگران.
مشخصاً انگیزه انسان در چنین موقعیتی عشق و محبت نیست پس درنتیجه هیچ سودی نداشته بلکه به خودش آسیب نیز می رساند. - انتقاد از دیگری در خفا و تنهایی نزد وی:
این بهترین و مفید ترین روش انتقاد کردن است؛ البته اینجا نیز لازم است انگیزه خیرخواهانه داشته باشیم. - انتقاد و بدگویی از دیگران در ذهن و نفس :
شاید برای هرکسی پیش آمده باشد که در ذهن خود به دیگران ایراد بگیرد. بسیاری از افراد اوقات خود را به نشخوار های ذهنی و عیب جویی ، انتقاد ، مناقشه و محکوم کردن دیگران می گذرانند.
شاید برایتان عجیب به نظر برسد اما این روش بدترین و آسیب زننده ترین حالت انتقاد است و در روانشناسی معنوی یک نوع بیماری تلقی می شود که متاسفانه بسیار شایع است.
قانون عکس العمل و بازگشت افکار منفی
حتما تا حدودی درباره قوانین جهان هستی مطالعه کرده اید و اگر درباره قانون کارما یا قانون عمل و عکس العمل می خواهید بیشتر بدانید می توانید در مقالات همین سایت سیری داشته باشید.
بر اساس قانون عمل و عکس العمل ، تمام اندیشه و افکاری که از انسان صادر می شود، دارای بازتابی است که بسوی خودش باز می گردد؛ از بد اندیشی و نیک گمانی
بنابراین اگر هنوز مبتلا به بیماری جسمی نشده اید، بهتر این است که از بیماری های ذهنی از جمله بدگویی و بدبینی پرهیز کنید و اگر خواستید از دیگران انتقاد مفید و سازنده داشته باشید، مانعی ندارد به شرطی که همراه با دلسوزی و محبت و با روش مفید انتقاد باشد.
نشخوار کردن عیوب دیگران در ذهن و مشغول کردن آن به اشتباهات و بدی های مردمان ، به خودمان برمی گردد و تاثیر بسیار مخربی بر عملکرد فیزیکی بدن دارد.
انتقاد مفید و منفی در قانون جهان آینه ها
در قانون جهان آینه ها گفته ایم که دیگران آینه تمام نمای ما هستند و هر عیبی که در آنان می بینیم بدون شک در خودمان نیز وجود دارد و بجای بدگویی از آنان ، باید در زدودن آن از درون خود بکوشیم.
ای خنک جانی که عیب خویش دید هر که عیبی گفت آن بر خود خرید
در پایان نکته ای را بیان و تاکید می کنیم که بسیار موجب ناخشنودی خداوند یکتا است که در خصوص دیگران به عیوبی بپردازیم که خود به آن دچار هستیم و ازدیگران توقع انجام کاری داشته باشیم که خود انجام نمی دهیم.
لذا اگر می خواهیم انتقاد از بدی و اشتباه دیگران به خودمان برنگردد و ما نیز مانند او دچار بدی و اشتباه نشویم، لازم است از روش مفید و درست انتقاد بهره ببریم و با قلبی آکنده از مهر و دلسوزی و در نزد خود شخص انتقاد داشته باشیم.
پاورقی
1) أحَبُّ إخوانی إلَیَّ مَن أهدی إلَیَّ عُیوبی
دوست داشتنی ترین دوستان من، کسی است که عیب هایم را به من هدیه دهد.
کتاب تُحَفُ العقول ص 366
2) وَلیَکُن أبعدَ رَعیَّتِکَ منک و أشنَأَهُم عندَک أطلَبَهُم لِمعایِبِ الناس
و باید که دورترین افراد رعیت از تو و پر عیب ترین آنان در نزد تو ، آن کسی باشد که بیش از دیگران عیب جوی مردم است. کتاب نهج البلاغه نامه 53 به مالک اشتر
3) الغیبَۀُ جُهدُ العاجِزِ
غیبت کردن ، نهایت تلاش انسان ناتوان است.
نهج البلاغه حکمت 453
نظرات ، پرسش و پاسخ