فواید انفاق و پرهیز از بخل
انفاق یا صدقه دادن علامت سخاوت است و در نقطه مقابل بخل قرار دارد. در قرآن نیز فواید و سفارش بسیاری درباره انفاق و همدردی با مردم و بخشندگی وارد شده است بخصوص در غم ها و رسیدگی و کمک کردن برای رفع مشکلات آنان.
در بسیاری از آیات قرآن و روایات ، از جود و سخاوت و بخشش تمجید شده و بخل و حرص مورد مذمت قرار گرفته است.
اهمیت و فواید انفاق و بخشندگی و سخاوت
شخصی که انفاق می کند و به نیازمندان صدقه می دهد، دست‌ِ او بعد از دست خدا قرار دارد.
امروزه در بخش هایی از جامعه به این موضوع کمتر توجه می‌شود. افراد ، تنها به فکر آسایش خود هستند و قشر برخوردار جامعه از افرادی که از نظر مالی و اقتصادی ضعیف هستند، غافلند! زیباییِ بخشندگی بر کسی پوشیده نیست مخصوصا بخشندگی نسبت به مومنان و خویشان و بستگان و نزدیکان
مَثَلُ الَّذینَ یُنفِقُونَ أَموالَهُم فی سَبیلِ اللَّهِ کَمَثَلِ حَبَّهٍ أَنبَتَت سَبعَ سَنابِلَ فی کُلِّ سُنبُلَهٍ مِائَهُ حَبَّهٍ وَ اللَّهُ یُضاعِفُ لِمَن یَشاءُ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلیمٌ
مَثَل [ صدقه دادن ] كسانى كه اموال خود را در راه خدا انفاق مى كنند همچون دانه اى است كه هفت خوشه از آن می روید که در هر خوشه صد دانه باشد؛ و خداوند براى هر كس كه بخواهد مضاعف و چند برابر مى كند و خدا گشايش دهنده دانا است.
قرآن کریم سوره بقره آیه261
کلید های سلامتی انفاق !
یکی از کلید های سلامتی از دید قرآن و اسلام انفاق است. بخشندگی عامل شتاب دهنده ای است که در هر سه حوزه خوشبختی یعنی آرامش ، سلامتی و ثروت ، بسیار کارآمد و بی نظیر است.
فواید انفاق بسیار چشمگیر است؛ آن انفاقی که توام با بزرگی روح ، دریایی شدن و خدایی شدن باشد.
بخشندگی در امور خیریه و بخیل نبودن ، بهترین احساس را به انسان هدیه می کند و بین احساس خوب و سلامتی ارتباط بسیار قوی برقرار است. همچنان که احساس بد و فشار های روحی موجب بیماری می گردد.
در آموزه های اسلامی و قرآن نیز بر صدقه به عنوان عامل سلامتی تاکید شده که باعث رسیدن به احساس بسیار خوبی است که نتیجه آن آرامش ، سلامتی و ثروت است.
فواید و برکات انفاق و بخشندگی
- ” تزکیه و طهارت نفس “
این که شخص ذره ای از مالش را انفاق می کند و یا زکات دادن که یکی از گونه های آن است، موجب پاک شدن نفس از بسیاری از رذایل اخلاقی و روانی می شود. - ” آرامش روحی “
از دیگر فواید و پیامد های انفاق کردن ، آرامش روحی خود شخص در دنیا و آخرت است؛ قرآن می گوید:
اَلَّذینَ یُنفِقونَ اَموالَهُم فی سَبیلِ‌اللّهِ … لا خَوفٌ عَلَیهِم و لا هُم یَحزَنون
« خوف » نگرانی از آینده و « حزن » که ناراحتی و اندوه از گذشته است، برطرف می شود. - ” امنیت اجتماعی “
هر شخص می تواند با بخشندگی و اهداء پول و مالش در راه خیر ، نقش مهمی در گسترش امنیت و سلامت جامعه داشته باشد. - ” پاداش اخروی و فرجام نیک “
بخشندگی و دست و دلبازی ، چه مالی یا غیر مالی و هر چند کوچک باشد، بر خداوند مخفی نیست:
و ما تَفعَلوا مِن خَیرٍ فَاِنَّ اللّهَ بِهِ عَلیم
کمترین انفاق در پرونده اعمال انسان نوشته می‌شود.
فواید انفاق در قرآن
و لا یُنفِقونَ نَفَقَةً صَغیرَةً ولا کَبیرَةً و لا یَقطَعونَ وادِیاً اِلاّ کُتِبَ لَهُم لِیَجزِیَهُمُ اللّهُ اَحسَنَ ما کانوا یَعمَلون
تا وی را بهتر از آنچه انفاق و بخشندگی کرده، پاداش دهد.
حساب انفاق با خدا است.
صفت بخل در مقابل انفاق و سخاوت
گاهی شخص بدون توجه به انفاق و فواید آن بخل و خساست می کند. بخل عبارت است از خسیس بودن در جایی که باید خرج کرد؛ در جایی که شخص باید بخشندگی داشته باشد اما تفریط و کوتاهی می کند به آن اسراف نیز میگویند.
بعضی از مردم آن را توجیهی برای پس انداز توصیف می کنند. بنابراین تلاش می کنند در زندگی اقتصادی و مالی خود، هزینه کمتری را صرف کنند تا به گمان خود ثروتمند شوند.
اما در نگهداری مال ، افراط می کنند و در نتیجه از زندگی خود کمترین بهره ای نمی برند و از فواید انفاق بی نصیب می مانند. ضمن اینکه بخل و خساست موجب ناراحتی خانواده و عذاب آور شدن زندگی می شود.
حتما شنیده اید بهانه هایی که می آورند مانند این که شاید برایم مشکلى پیش آید..! یا احتمال دارد فرزندم بیمار شود یا در آینده وضع بازار از نظر اقتصادى به کسادى گراید؛ بدین ترتیب بخیل بودن خود را توجیه می کنند.
ریشه اصلى این رذیله اخلاقى ” بخل ” مانند بسیارى از رذایل دیگر، ضعف مبانى ایمان و ” معرفة الله “است.
کسى که خداوند را بر همه چیز قادر می داند و ریشه تمام خیرات و برکات را ذات پاک حق تعالى می داند، باید به طور قطع به وعده هاى الاهى در مورد آثار و فواید مادى و معنوى انفاق در راه خدا اعتقاد داشته باشد که با این اعتقاد، امکان ندارد گرفتار این خوى زشت گردد.
از بهترین راه‌های درمان این بیماری درونی و دفع این دشمن خانگی ” قرض حسن ” است. در قرض الحسنه که همان انفاق رایگان است، اصل عمل نزد خدا باقی می ماند.
بخل ؛ بی معرفتی به خداست
امام امیر مومنان على علیه السلام مى فرمایند:
البخلُ بِالموجُودِ سوءُ الظنِّ بِالمعبودِ
بخل ورزیدن درباره چیزهایی که برای انسان موجود است، مساوی با بدگمانی به معبود است.
کتاب غرر الحکم ج1 ص 67
بخل ورزیدن نسبت به آنچه انسان دارد، به خاطر سوء ظن به خداست؛ سوء ظن به وعده هاى او در قرآن و آموزه های آسمانی و قدرتش بر همه چیز.
در حدیث دیگرى از امام صادق علیه السلام:
اِن کانَ الخَلَفُ منَ اللهِ عزّوجلَّ حَقّاً فَالبخلُ لِماذا
اگر انسان اعتقاد دارد که خداوند جانشین و پشتیبان اوست ؛ پس بخل براى چیست؟
کتاب توحید نوشته شیخ صدوق
ضرورت ایمان به فواید مادی و معنوی انفاق
مومنان و آنانی که به وعده هاى الاهى درباره فواید انفاق و صدقه و بخشندگی ، دلگرم و مطمئن هستند و آن هایى که قدرت خدا را بر هرگونه پاداش باور کرده اند، هرگز هنگام انفاق در راه خدا ، دستشان نمى لرزد و بخل را راه وصول به بى نیازى نمى دانند.
بلکه تا آنجا که در توان دارند، به بندگان خدا، سخاوت و بخشندگی مى کنند و عوض را از کسى مى طلبند که هم سخاوتمند است و هم از همه چیز آگاه و هم بر همه چیز قادر
از علایم دیگر بخل ، آوردن بهانه های گوناگون، براى خوددارى از کمک به دیگران و صدقه به نیازمندان است. انسان های بخیل براى توجیه خود در برابر مردم ، به بهانه هایى واهى متوسل مى شوند و حتى گاهى با همین بهانه ها، خود را فریب مى دهند مثلا با این که پول فراوانى دارد، اما حاضر نیست مقدار کمى از آن را ببخشد یا این که وام دهد.
بخل فقط در امور اقتصادی نیست؛ بلكه امورى مانند پنهان کردن علوم مفید براى مردم ، خوددارى از سلام كردن به ديگران و سستى در درود فرستادن بر پيامبر صلى الله عليه و آله نيز « بخل » دانسته شده است.
شناخت آثار بخل و حسد
اگر انسان برای کسب ثروت و افزایش آن بخل بورزد، نتیجه ای عکس خواهد داشت. اگر انسان برای غنی شدن خود و برای بیشتر شدن ثروت و دارائیش بخیل باشد باید بداند که بی توجهی به انفاق و فواید آن ، نتیجه معکوس خواهد داد. زیرا این کار ، او را سریع تر به فقر می کشاند. چنان که حضرت امام علی (علیه السلام) می فرمایند:
عَجِبتُ لِلبَخِيلِ يَسْتعجِلُ الْفَقْر الَّذِي مِنْهُ هَرَبَ وَ يَفُوتُهُ الْغِنَى الَّذِي إِيَّاهُ طَلَبَ فَيَعِيشُ فِي الدُّنْيَا عَيْشَ الْفُقَرَاءِ وَ يُحَاسَبُ فِي الْآخِرَةِ حِسَابَ الْأَغْنِيَاءِ
در شگفتم از بخیلی که به سوی فقری می شتابد که از آن می گریزد و سرمایه ای را از دست می دهد که برای آن تلاش می‌کند. در دنیا چون تهیدستان زندگی می کند؛ اما در آخرت چون سرمایه داران محاکمه می‌شود.
کتاب نهج البلاغه
بنابراین با بخل ورزیدن ، نه تنها ثروت انسان زیاد نمی‌شود بلکه او را به سمت فقر می‌برد.
